Koperspiraaltje

Dit middel is een anticonceptie-spiraaltje met koper. 

Artsen schrijven dit middel voor om zwangerschap te voorkomen en als noodanticonceptie (‘morning-after’ spiraaltje).
 

• Spiraaltje met koper.
• Om zwangerschap te voorkomen (anticonceptiemiddel) en als noodanticonceptie (‘morning-after’ spiraaltje).
• Een arts plaatst het koperspiraaltje in uw baarmoeder.
• Om een zwangerschap te voorkomen: het wordt ingebracht binnen 7 dagen na het begin van het ongesteld zijn. 
• Als noodanticonceptie: het wordt zo snel mogelijk ingebracht. In ieder geval binnen 5 dagen na de onbeschermde seks. 
• U kunt heftiger ongesteld worden: meer bloedverlies, langer ongesteld zijn en meer pijn. Meestal is dit na 3 tot 4 keer ongesteld zijn weer normaal. Blijft u hier last van houden? Neem dan contact op met uw arts. 
• Andere bijwerkingen zijn buikpijn, bloed verliezen als u niet ongesteld bent, bloedarmoede en rugpijn.
• Het koperspiraaltje werkt 5 of 10 jaar. Dit verschilt per soort spiraaltje.
• Komt u erachter dat u toch zwanger bent? Laat het koperspiraaltje dan zo snel mogelijk verwijderen. 
• U kunt het koperspiraaltje veilig gebruiken tijdens het geven van borstvoeding.

Noodanticonceptie

Het koperspiraaltje kan worden gebruikt om zwangerschap te voorkomen nadat u onbeschermd seks heeft gehad. Bijvoorbeeld als u op het moment van de seks geen anticonceptie gebruikte. Of als de anticonceptie die u gebruikte niet goed werkte. Dit gebeurt als het condoom is gescheurd of als u de pil bent vergeten. Of u heeft veel last gehad van overgeven of diarree. De pil kan dan minder goed werken. U bent dan niet goed beschermd tegen een zwangerschap. 

Werking
Het koperspiraaltje geeft koper af in de baarmoeder. Dit zorgt ervoor dat het slijmvlies in de baarmoeder verandert. Een bevruchte eicel kan zich dan niet meer vasthechten aan de baarmoederwand en kan dan niet verder groeien. De bevruchte eicel verlaat uw lichaam als u ongesteld wordt. Ook zorgt koper ervoor dat zaadcellen minder bewegen of dood gaan.

Wanneer gebruiken?
Het is niet altijd nodig om noodanticonceptie te gebruiken. Gebruikt u de pil? Dan hangt het er bijvoorbeeld van af in welke week en hoeveel dagen u de pil bent vergeten in te nemen. Overleg met uw arts of apotheker.

Voorkomen van zwangerschap

Werking
Het koperspiraaltje geeft langzaam koper af in de baarmoeder. Dit zorgt ervoor dat het slijmvlies in de baarmoeder verandert. Een bevruchte eicel kan zich dan niet meer vasthechten aan de baarmoederwand en kan dan niet verder groeien. De bevruchte eicel verlaat uw lichaam als u ongesteld wordt. Ook zorgt koper ervoor dat zaadcellen minder bewegen of dood gaan. 

Wanneer kiezen voor een koperspiraaltje?
Er bestaan veel verschillende manieren om zwangerschap te voorkomen. Het koperspiraaltje is soms beter te gebruiken dan bijvoorbeeld de anticonceptiepil of een spiraaltje met hormonen. Dit kan zo zijn bij vrouwen die geen hormonen mogen gebruiken, bijvoorbeeld door trombose of borstkanker. Of omdat vrouwen teveel last hebben van bijwerkingen of de pil steeds vergeten. Bespreek met uw arts wat u het liefst wilt.  

Effect
Het koperspiraaltje werkt direct na plaatsing. Een koperspiraaltje werkt net zo goed als anticonceptie met hormonen. 

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Loskomen van het koperspiraaltje uit de baarmoeder. Dit komt vooral voor in het eerste jaar na de plaatsing.

  Dit kan ook gebeuren zonder dat u het merkt. Hierdoor werkt het koperspiraaltje minder goed. Uw arts zal na 4 tot 6 weken onderzoeken of het koperspiraaltje nog goed zit. U kunt zelf na elke keer dat u ongesteld bent geweest met uw wijsvinger voelen of u de draadjes voelt. Voel hoog in de vagina. Trek niet aan de draadjes. Voelt u de draadjes niet meer? Neem dan contact op met uw arts.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Het koperspiraaltje kan door uw baarmoeder heen gaan. Het kan dan in de buik terecht komen. De kans hierop is erg klein. Als dit gebeurt kunt u last krijgen van heftige buikpijn en bloedverlies. Heeft u hier last van? Neem dan meteen contact op met uw arts.

• Heftiger ongesteld zijn. U kunt last krijgen van meer bloedverlies, langer ongesteld zijn en meer pijn. Dit is meestal binnen 3 maanden weer normaal. Blijft u hier last van houden? Neem dan contact op met uw arts. 

• Buikpijn. Neem contact op met uw arts bij blijvende, heftige buikpijn.

• Bloed verliezen tussen 2 ongesteldheden in. Blijft u hier last van houden? Neem dan contact op met uw arts. 

• Ontsteking van het kleine bekken. Dit komt vooral voor in de eerste 3 weken na de plaatsing. 

  Dit kunt u merken aan heftige buikpijn, koorts en misselijk zijn. Neem contact op met uw arts.

• Bloedarmoede

  Bij bloedarmoede kunt u last hebben van snel moe voelen, minder kleur in uw gezicht, moeite met ademen en hartkloppingen. Heeft u hier last van? Neem dan contact op met uw arts. Bloedarmoede betekent dat u te weinig rode bloedcellen in uw bloed heeft. Of dat uw rode bloedcellen niet goed werken. Rode bloedcellen zorgen voor zuurstof in uw bloed en zijn erg belangrijk.

• Rugpijn

• Allergische huidreacties. U merkt dit aan huiduitslag of jeuk.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Hoe?

Eerst onderzoekt uw arts de baarmoeder. Daarna plaatst uw arts het koperspiraaltje met een hulpmiddel voorzichtig in uw baarmoeder. 

Wanneer?

Het moment waarop de arts het koperspiraaltje het beste kan plaatsen, hangt af van de situatie.

Noodanticonceptie

• Het koperspiraaltje moet binnen 5 dagen (120 uur) na de onbeschermde seks worden geplaatst.

Voorkomen van zwangerschap 

• Uw arts plaatst het koperspiraaltje binnen 7 dagen na het begin van het ongesteld zijn. Het is dan zeker dat u niet zwanger bent. Het liefst tijdens de eerste 3 dagen van het ongesteld zijn. De opening van de baarmoeder is dan iets wijder dan op andere momenten. 
• Bent u net bevallen? Het koperspiraaltje moet ten minste 6 weken na de bevalling worden geplaatst. Zo kan de baarmoeder eerst herstellen van de bevalling.
• Heeft u een miskraam gehad? Of een abortus tijdens de eerste 3 maanden van de zwangerschap? Dan kan het koperspiraaltje meestal meteen worden geplaatst. Overleg hierover met uw arts.

Wilt u het koperspiraaltje vervangen of overstappen op een andere vorm van anticonceptie?

• Wilt u het koperspiraaltje vervangen of stapt u over op een hormoonspiraaltje? Het liefst gebeurt dit binnen 7 dagen na het begin van het ongesteld zijn. Het liefst tijdens de eerste 3 dagen. De opening van de baarmoeder is dan iets wijder dan op andere momenten. Uw arts verwijdert het koperspiraaltje en plaatst meteen een nieuwe.
• Stapt u over op de pil? Stap het liefst over op dag 1 van het ongesteld zijn. De pil werkt dan meteen goed. U kunt ook overstappen op dag 2 tot 5 van het ongesteld zijn. Gebruik dan een condoom als u seks heeft tijdens de 7 dagen na het starten met de pil.
• Stapt u over op een andere vorm van anticonceptie? Stap over binnen 5 dagen na het begin van het ongesteld zijn.

Hoe lang?

Noodanticonceptie

• Het koperspiraaltje moet in ieder geval blijven zitten tot de eerste keer dat u ongesteld wordt.
• Daarna kunt u ervoor kiezen om het koperspiraaltje te laten zitten als anticonceptie voor een langere tijd. U kunt er ook voor kiezen om het koperspiraaltje te laten verwijderen.
• Wordt u langer dan 2 weken niet ongesteld? Doe dan een zwangerschapstest. Geeft de test aan dat u zwanger bent? Neem dan contact op met uw arts.

Voorkomen van zwangerschap 

• Het koperspiraaltje werkt 5 of 10 jaar. Dit verschilt per soort koperspiraaltje. Vraag dit na bij uw arts of apotheker. 

Heeft u het koperspiraaltje laten verwijderen? Dan bent u direct vruchtbaar. 

Heeft u het koperspiraaltje niet op tijd laten vervangen? Dan werkt het koperspiraaltje niet meer goed en kunt u zwanger worden. Voordat u een nieuw koperspiraaltje krijgt, zal de arts controleren of u niet zwanger bent. 

Ja, dat kan. U mag autorijden, en u mag eten en drinken zoals u normaal doet.

Er zijn van dit middel geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.

Zwangerschap
Het koperspiraaltje zorgt ervoor dat u niet zwanger kunt worden. Toch blijft er een hele kleine kans dat u toch zwanger wordt. Dan moet de arts het koperspiraaltje zo snel mogelijk verwijderen.

Borstvoeding
U kunt een koperspiraaltje veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. 

U kunt het koperspiraaltje laten verwijderen wanneer u wilt. Maar het moet in elk geval na maximaal 5 jaar of 10 jaar. Dit verschilt per soort koperspiraaltje. U kunt dan direct vruchtbaar zijn. 

Wilt u na het verwijderen van het koperspiraaltje zwanger worden?

• Begin met slikken van foliumzuur (0,4 of 0,5 milligram in tabletvorm) voordat u het koperspiraaltje laat verwijderen. Het is belangrijk dat u 4 weken voordat u zwanger zou kunnen worden al foliumzuur slikt.
• Sommige artsen raden aan om na het verwijderen eerst te wachten tot u ongesteld wordt. De tijd van bevruchting en de datum van bevalling zijn dan makkelijker uit te rekenen.
• Ga door met het slikken van foliumzuur tot en met de 10e week van uw zwangerschap. Deze vitamine zorgt ervoor dat de baby minder kans heeft op een 'open ruggetje'. Dit is een zeldzame ziekte waarmee iemand geboren wordt. Waarschijnlijk zorgt foliumzuur ook voor een lager risico op een 'hazenlip' en 'gespleten verhemelte'. Vraag ernaar bij de apotheek.

Lees meer informatie over de voorbereidingen op een zwangerschap. 

Ja, u heeft een recept nodig. 

Een koperspiraaltje is geen geregistreerd geneesmiddel, maar een medisch hulpmiddel. 

Het koperspiraaltje is onder andere te krijgen onder de merknamen Gynefix, Flexi-T, Multi-safe, Be free, Ancora, Gold T, Eurogine T, Novaplus T, T-protect en T-safe.

Een spiraaltje wordt ook wel IUD genoemd. Dit is de afkorting van het Engelse Intra Uterine Device

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.