Introductie

Adrenaline komt van nature voor in het lichaam. Het versnelt de hartslag, verhoogt de bloeddruk en vernauwt de bloedvaten.

Artsen schrijven het voor om te gebruiken bij een levensbedreigende acute allergie.

Highlight

• Adrenaline versnelt de hartslag, verhoogt de bloeddruk en vernauwt bloedvaten.
• De injectie wordt gebruikt bij levensbedreigende acute allergie (anafylaxie), bijvoorbeeld voor noten, of voor wespen- of bijensteken.
• Bij anafylaxie zijn de bloedvaten sterk verwijd. Hierdoor wordt u duizelig en valt u flauw. Adrenaline-injectie vernauwt de bloedvaten binnen 3 tot 5 minuten. Hierdoor wordt u minder duizelig.
• Lees de instructie in de bijsluiter. Zorg dat uw huisgenoten ook weten hoe ze de adrenaline-pen moeten gebruiken.
• Bel na gebruik direct het alarmnummer 112 of bel de huisarts. Adrenaline heft de ergste verschijnselen op, maar uw allergie moet nog verder behandeld worden.
• Twijfelt u of de verschijnselen wel ernstig genoeg zijn? Gebruik de adrenaline-pen dan toch. Waarschuw altijd uw arts.
• Het is aan te raden 2 adrenaline-pennen te hebben. Soms is 1 injectie niet voldoende. Dan mag u na 5 tot 10 minuten nog een tweede adrenaline-injectie gebruiken.

Werking

Allergie

Een levensbedreigende acute allergie wordt ook wel “anafylaxie” genoemd. Andere benamingen zijn anafylactische reactie of anafylactische shock.

Verschijnselen
Een anafylaxie kan binnen enkele minuten ontstaan nadat u met een allergische prikkel in contact bent geweest. U merkt dat u duizelig wordt en dreigt flauw te vallen. Verder kunt u kortademig of benauwd worden, een opgezwollen tong, lippen of keel of hartkloppingen krijgen. Uw lippen, vingers en tenen worden blauw, u kunt de controle verliezen over de urine en ontlasting en u raakt bewusteloos.
Dit is een levensbedreigende situatie. Bel altijd het alarmnummer (112), als u het bij een ander ziet.

Oorzaak
Bij allergie reageert uw lichaam te sterk op bepaalde stoffen, zoals bijen- of wespengif, of stoffen die in pinda’s zitten.  Uw lichaamseigen afweer maakt dan veel boodschapperstoffen aan, zoals histamine. Histamine verwijdt de bloedvaten, waardoor uw bloeddruk sterk daalt. Er komt dan onvoldoende bloed in uw hersenen. Hierdoor wordt u duizelig en gaat u flauwvallen.
Deze boodschapperstoffen zijn ook verantwoordelijk voor de andere verschijnselen van de anafylaxie, zoals benauwdheid.

Waarom de lichaamseigen afweer zo sterk reageert is onbekend. Wel is bekend dat mensen met een allergie voor pinda’s vaker hooikoorts, astma of eczeem hebben. Ook kan erfelijke aanleg een rol spelen. En wespen- of bijenallergie komt meer voor bij mensen die vaak gestoken zijn.  

Behandeling
Een allergische reactie die niet zo ernstig verloopt is meestal goed te behandelen met een anti-allergiemiddel (antihistaminicum). Deze kunt u ook gebruiken om allergie te voorkomen, bijvoorbeeld bij hooikoorts.

Bij anafylaxie werken dergelijke tabletten of capsules niet snel genoeg. Dan heeft u een injectie met adrenaline nodig. Er zijn voorgevulde injectiepennen met adrenaline beschikbaar, die u of iemand uit uw omgeving, snel in uw bovenbeen kunt spuiten. Deze adrenaline-injectie moet u direct inspuiten zodra de eerste verschijnselen optreden.  

Effect
Adrenaline vernauwt de bloedvaten en verhoogt de bloeddruk. Hierdoor komt het bloed weer voldoende in uw hersenen, zodat de duizeligheid en het gevoel van flauwvallen overgaat. Ook verwijdt het de luchtwegen, waardoor de benauwdheid vermindert. De injectie begint na 3 tot 5 minuten te werken. Als de injectie niet voldoende helpt mag u na 5 tot 15 minuten nog een injectie toedienen. Na gebruik van de injectiepennen moet u altijd direct uw arts of het alarmnummer 112 bellen. Ook als u denkt dat de verschijnselen verbeteren. De adrenaline helpt namelijk de ergste verschijnselen op te heffen, maar de allergische reactie moet verder worden behandeld door een arts.

Bijwerkingen

Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Pijn op de borst, hartkloppingen of versnelde hartslag, hoge bloeddruk. Bij mensen die daar gevoelig voor zijn kan hierdoor in zeldzame gevallen een hartaanval worden uitgelokt. Bij mensen met hartkramp (angina pectoris) kan dit medicijn een aanval van hartkramp uitlokken.
  Mensen met de aangeboren vorm van de hartritmestoornis verlengd QT-interval kunnen hartritmestoornissen krijgen. U merkt dit soms alleen aan plotselinge duizelingen of dat u even wegraakt. Heeft u deze hartritmestoornis? Overleg dan met uw arts of u deze injectie in noodgevallen mag gebruiken.
• Zweten, trillende handen, misselijkheid, zwak gevoel, onrustig gevoel of nervositeit. Dit zijn normale gevolgen van het gebruik van adrenaline. Deze verschijnselen trekken vanzelf binnen enkele uren weg. Blijft u last houden? Raadpleeg dan uw arts.
• Mensen met een te snelle werking van de schildklier kunnen meer klachten krijgen, zoals hartkloppingen en een gejaagd gevoel. Uw arts zal u hierop controleren als u de injectie heeft gebruikt.
• Bij per ongeluk injecteren in de hand of voet: blauwe of bleke vingers of tenen. Dit komt doordat de bloedvaten door adrenaline vernauwd worden. Het bloed stroomt dan minder goed door. Als u dit overkomt, moet u de arts waarschuwen.
• Zeer zelden kan een ernstige infectie op de plaats van injectie of de huid ontstaan. Waarschuw bij verschijnselen van een infectie, zoals zwelling, roodheid, warmte of pijn op de plaats van injectie direct uw arts.

Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen of als u andere bijwerkingen ervaart waar u zich zorgen over maakt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Vraag uw arts of apotheker om uitleg over het gebruik van de adrenaline-injectie. Lees ook de instructie in de bijsluiter.

Er zijn verschillende merken adrenaline-injectiepennen. Dit zijn voorgevulde wegwerpspuiten met de juiste dosis voor één keer inspuiten. U spuit de injectie in de bovenbeenspier (in de buitenkant van de dij), desnoods door de kleding heen. Het is belangrijk dat uw familie of partner ook weten hoe ze de injectiepen moeten gebruiken, als u een anafylactische reactie krijgt.

Bel direct na gebruik van de adrenaline-injectie uw arts of een ambulance (112). De adrenaline-injectie werkt maar tijdelijk en een arts zal u verder moeten behandelen. Geef de lege injectiepen aan de hulpverlener, zodat hij weet wat u heeft gebruikt.

In sommige gevallen is één injectie niet voldoende om de allergische reactie te behandelen. Terwijl u wacht op arts of ambulance, kunt u na 5 tot 10 minuten nogmaals een adrenaline-injectie inspuiten, als de verschijnselen niet zijn afgenomen. Het is daarom raadzaam altijd een tweede adrenaline-injectiepen bij de hand te hebben.

Gebruiksinstructie per merk adrenaline-pen:

EpiPen
Gebruik de EpiPen als volgt (zie ook de bijsluiter).

• Verwijder de blauwe veiligheidsdop.
• Zet de EpiPen met het oranje uiteinde loodrecht stevig tegen de buitenkant van de dij tot u een 'klik' hoort. Dit kan desnoods door de kleding heen.
• Houd de EpiPen 10 seconden op zijn plaats.
• Verwijder de EpiPen loodrecht uit uw been.
• Wrijf 10 seconden over de injectieplaats.

Jext
Gebruik Jext als volgt (zie ook de bijsluiter).

• Verwijder de gele veiligheidsdop.
• Zet de zwarte injectorpunt loodrecht tegen de buitenkant van de dij tot u een “klik” hoort. Dit kan desnoods door de kleding heen.
• Houd de injector dan nog 10 seconden stevig op zijn plaats.
• Verwijder de injector loodrecht uit uw been.
• Wrijf 10 seconden over de injectieplaats.

Emerade
Gebruik Emerade als volgt (zie ook de bijsluiter).

• Verwijder de naaldkap
• Zet de Emerade tegen de buitenkant van de dij tot u een 'klik' hoort. Dit kan desnoods door de kleding heen.
• Houd de Emerade 5 seconden op zijn plaats.
• Verwijder de Emerade loodrecht uit uw been.
• Wrijf 5 seconden over de injectieplaats.

Wanneer toedienen?
Na een insectenbeet of -steek, of na contact met een allergische prikkel (noten, pinda's): gebruik de adrenaline-injectiepen direct zodra u de verschijnselen van een anafylaxie opmerkt. Als u twijfelt of het wel ernstig genoeg is: gebruik de injectiepen dan toch. Als achteraf blijkt dat het geen allergische reactie was, kan het geen kwaad. Neem wel in alle gevallen direct contact op met uw arts.

Verboden

autorijden?
Niet van toepassing, omdat u tijdens een anafylactische reactie niet in staat bent te rijden.

alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerking optreden, zijn de volgende.

• Sommige bètablokkers, namelijk carvedilol, labetalol, pindolol, propranolol en sotalol. Ze worden gebruikt voor hoge bloeddruk, hartfalen, hartritmestoornissen, migraine of examenvrees. Deze bètablokkers verminderen de werking van adrenaline. Hierdoor werkt de injectiepen onvoldoende bij een anafylaxie. Gebruikt u een van deze bètablokkers? Overleg dan met uw arts.

Twijfelt u of bovenstaande wisselwerking op u van toepassing is? Overleg met uw arts of apotheker.

Zwangerschap

Zwangerschap
U kunt de adrenaline-injectiepen veilig gebruiken als u zwanger bent of wilt worden. In theorie kan dit medicijn de hartwerking van het kind beïnvloeden, maar een anafylaxie is erger voor het kind. Bovendien is adrenaline weer snel uitgewerkt.

Borstvoeding
U kunt veilig borstvoeding geven als u dit medicijn heeft gebruikt. Er komt slechts heel weinig adrenaline in de moedermelk. Bovendien is adrenaline weer snel uitgewerkt.

Handelsinformatie

Adrenaline is sinds het begin van de 20e eeuw op de markt. Het is op recept verkrijgbaar onder de merknamen EpiPen, Jext en Emerade. Dit zijn allemaal voorgevulde wegwerpspuiten waarmee u zichzelf kunt injecteren.

Adrenaline wordt ook vaak toegevoegd aan injecties met een plaatselijk verdovend middel, bijvoorbeeld bij de tandarts. Deze tekst gaat echter uitsluitend over de EpiPen, Jext en Emerade.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.