Introductie

Zinkoxide beschermt de huid en werkt licht indrogend. Afhankelijk van de basis waarin het is verwerkt, werkt het ook jeukstillend en verkoelend.

Zinkoxide wordt bij veel huidaandoeningen gebruikt. De belangrijkste aandoeningen waarbij het kan worden toegepast zijn eczeem, jeuk, koortslip, wondverzorging, zoals bij doorligwonden en herpes genitalis en bij kapotte mondhoeken.

Highlight

• Zinkoxide beschermt en droogt de huid. Het kan jeuk stillen en de huid verkoelen. Dat hangt af van de vorm waarin u het gebruikt (zalf, crème, lotion, smeersel).
• Bij huidaandoeningen zoals eczeem, jeuk, koortslip, doorligwonden, herpes genitalis en kapotte mondhoeken.
• Het duurt enkele dagen tot weken voor uw klachten minder worden.
• Zalf of crème: smeer op uw huid en dek daarna eventueel af met een gaasje of verband.
• Lotion: goed omschudden voor gebruik. Breng aan op uw huid en laat indrogen.
• Zinkoxide-kalkwater zalf (ZOK-zalf) en zinkoxidesmeersel (zinkolie): voor aanbrengen de zalf omroeren met een spatel.
• U kunt zinkoxide net zo vaak op uw huid aanbrengen als u wilt.
• Bijwerkingen treden vrijwel niet op. Bij doorligplekken kan het medicijn de rand van de wond irriteren. Heeft u hier last van? Overleg dan met uw arts of verpleegkundige.

Werking

Eczeem

Zinkoxide wordt gebruikt bij nattend eczeem. Dan is de huid rood, ontstoken en vochtig, of er bevinden zich blaasjes op de huid. Vaak is er sprake van jeuk, waardoor u de neiging heeft te krabben en de huid nog meer beschadigt.

Oorzaak
Eczeem kan allerlei oorzaken hebben, zoals allergie, stress, overgevoeligheid, uitdroging en irriterende stoffen.

Behandeling
U kunt zinkoxide toepassen bij een nattend eczeem. Artsen schrijven het vaak voor als eerste-keusmedicijn bij deze huidaandoening. Het meest schrijven artsen voor ZOK-zalf, zinkoxidesmeersel (zinkolie) of zinkoxidepasta.

Effect
Deze huidmiddelen beschermen de huid en werken licht indrogend en verkoelend. De jeuk vermindert snel. De vochtige huid droogt in en kan sneller genezen. Dit effect merkt u binnen een paar dagen. Het is belangrijk het middel regelmatig aan te brengen, minstens tweemaal per dag.

Jeuk

Insectenbeten, galbulten en waterpokken kunnen hevige jeuk veroorzaken. Dit kan zeer irritant zijn en u uit de slaap houden. Het dwingt tot krabben en wrijven.
Ook inwendige ziekten kunnen aanleiding geven tot jeuk. Voorbeelden zijn diabetes, nier- of leverziekten en galblaasaandoeningen. Zwangeren hebben er soms ook veel last van. Verder kunnen stress, angst of spanning jeuk verergeren.

Behandeling
Als het niet mogelijk is om de oorzaak weg te nemen of u daartegen te beschermen, helpt het vaak om de huid te verkoelen. Bijvoorbeeld met natte doeken, een koele douche, met een ‘cold-pack` of met ijsblokjes in een washandje.

Tegen veel vormen van jeuk werkt een verkoelende (menthol)gel vaak goed. Is dat niet mogelijk of werkt het niet voldoende, dan kunt u zinkoxideschudsel proberen.

Effect
Huidmiddelen met zinkoxide beschermen de huid en werken jeukstillend en verkoelend. De jeuk verdwijnt binnen enkele uren tot dagen.

Koortslip

Een koortslip begint met een branderig, tintelend gevoel op of rond de lippen. Daarna ontstaan pijnlijke blaasjes, die na enkele dagen overgaan in met een korstje bedekte zweertjes. De veroorzaker van een koortslip of koortsuitslag is het Herpes Simplex-virus.

Besmettelijkheid
Een koortslip is besmettelijk. Uitroeien van het virus is vrijwel niet mogelijk. Het virus blijft, na de eerste infectie, levenslang in het lichaam. Het houdt zich schuil in een gezichtszenuw en komt te voorschijn zodra de weerstand afneemt. Hier is weinig aan te doen.

Het virus is alleen besmettelijk als u een koortslip heeft, vanaf de eerste tinteling, totdat de zweertjes verdwenen zijn. Het virus kan dan worden overgedragen door aanraking van de plek, bijvoorbeeld door zoenen of knuffelen, maar bijvoorbeeld ook door gezamenlijk gebruik van handdoeken.

Bij volwassenen is een herpesinfectie onschuldig.

Behandeling
Een koortslip gaat vanzelf weer over binnen tien dagen. U kunt de plekken verzachten met zinkoxidesmeersel (zinkolie) of zinkoxidepasta.

Zinkoxide werkt licht indrogend en verlicht jeuk en pijn. Het voorkomt niet dat de koortslip later weer terugkeert. Het virus blijft aanwezig in de gezichtszenuwen. De werking begint direct. U kunt een koortslip proberen te voorkomen door de lippen vet te houden en in de zon een lippenbalsem met UV-filter te gebruiken.

Doorligwonden

Oorzaak
Decubitus of doorligplekken ontstaan door druk op de huid bij mensen die lang in dezelfde houding moeten liggen of zitten. De langdurige druk knelt de bloedvaten af, waardoor de huid minder zuurstof krijgt en kapot gaat. Bij iemand die ligt ontstaan de plekken bijvoorbeeld aan het stuitje of de hielen. Bij iemand die lang zit ontstaan ze vooral op de billen.

Verschijnselen
Het begint met een gevoelige, rode vlek. Later ontstaan er blaren en kan de huid opengaan. Uiteindelijk komt er een steeds diepere wond.

Doorligplekken kunnen veel pijn geven en het kan erg lang duren voordat de wonden verdwijnen.

Behandeling
Als u langdurig moet zitten of liggen, zal uw arts u maatregelen adviseren om doorligplekken te voorkomen.

Als er doorligplekken zijn ontstaan wordt zinkoxidesmeersel (zinkolie) gebruikt om de randen van een doorligwond te beschermen.

Herpes genitalis

Herpes genitalis is een geslachtsziekte (SOA) die wordt veroorzaakt door een virus. Dit virus lijkt veel op het virus dat een koortslip veroorzaakt. Het koortslipvirus kan ook herpes genitalis veroorzaken. Dit is het geval bij ongeveer een kwart van de herpes genitalis-infecties.

Herpes is besmettelijk. Uitroeien van het virus is vrijwel niet mogelijk. Na de eerste infectie blijft het virus levenslang in het lichaam. Het houdt zich schuil in een zenuw en komt te voorschijn zodra de weerstand afneemt. Hier is weinig aan te doen.

Besmetting treedt meestal op bij direct genitaal contact met iemand die het virus bij zich draagt of via orale seks. Ook via de vingers kunt u het virus overdragen. Blijf daarom zo veel mogelijk van de plekken af als u een infectie heeft.

Verschijnselen
Herpes genitalis geeft lang niet bij iedereen klachten. Daarom weten veel mensen niet dat ze besmet zijn. Enkele dagen na de besmetting kan pijn en jeuk rond de vagina, op de schaamlippen of penis ontstaan. Er verschijnen kleine blaasjes en zweertjes. Later ontstaan er korstjes. Na 2 tot 3 weken zijn de klachten over. Tijdens zo’n infectie bent u erg besmettelijk voor uw seksuele partner.

Het virus blijft na een infectie in het lichaam achter en kan opnieuw klachten geven. Bij een herhaling zijn de klachten veel minder hevig en duren veel minder lang.

Tijdens de periode met blaasjes en zweertjes, bent u zeer besmettelijk, maar ook als u geen klachten heeft, kunt u anderen besmetten.

Bij volwassenen is een herpes infectie onschuldig, maar kleine kinderen kunnen er erg ziek van worden.

Behandeling
De verschijnselen van herpes genitalis gaan meestal vanzelf over binnen 2 tot 3 weken. U kunt de plekken verzachten met zinkoxidesmeersel (zinkolie) of zinkoxidecrème.

Zinkoxide werkt licht indrogend en verlicht jeuk en pijn. Het voorkomt niet dat het virus later weer terugkeert. Het blijft aanwezig in de zenuwen. De werking begint direct.

Kapotte mondhoeken

Kapotte mondhoeken kunnen pijnlijk zijn en erg jeuken. Soms is ook de huid om de mondhoeken beschadigd en kan een korst ontstaan.

Plooivorming in de mondhoeken kan zorgen voor kapotte mondhoeken. Plooivorming komt vaak voor bij het dragen van een kunstgebit of bij ouderen als de huid minder soepel is.

Behandeling
U kunt de plekken verzachten met zinkoxidesmeersel (zinkolie). Breng het smeersel ruim aan op de plekken en wrijf zachtjes in. Ziet u rond de plekken een schilferige rand? Er kan dan een schimmel-infectie zijn ontstaan. Ga hiermee naar uw arts.

Als u een kunstgebit draagt, let er dan op dat deze goed past. Het is ook belangrijk om uw kunstgebit goed te reinigen. Probeer niet veel te likken aan de mondhoeken

Zinkoxide werkt licht indrogend en verkoelend. De jeuk vermindert snel. De vochtige huid droogt in en kan sneller genezen. Dit effect merkt u binnen een paar dagen.

Bijwerkingen

Zinkoxide op de huid geeft vrijwel geen bijwerkingen. De bijwerkingen zijn verder afhankelijk van de basis (de soort zalf) waar de zinkoxide in is verwerkt.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• Bij gebruik van zinkoxideschudsel op alcoholbasis (lotio alba spirituosa): Prikkeling van de huid, met name op open wondjes, irritatie, uitdroging van de huid door de aanwezigheid van alcohol.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Bij gebruik bij wondverzorging: irritatie van de wondrand. Doorligplekken moeten zeer zorgvuldig worden behandeld. Overleg hierover met uw arts of uw verpleegkundige

• Bij gebruik van zinkoxideschudsel (lotio alba) en zinkoxide strooipoeder: slechte wondgenezing als talk in wondjes komt. Gebruik zinkoxideschudels of zinkoxide strooipoeder daarom niet op open wonden of wondjes.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering ook altijd op het etiket van de apotheek of in de bijsluiter.

Hoe?
Let op: dit medicijn kan vlekken in kleding of linnengoed veroorzaken. Gebruik daarom een gaasje of verband, zodat dit huidmiddel niet op kleding of beddengoed komt.

Zinkoxidezalf (zinkzalf) of -crème
Smeer de zalf of crème op de plek of plekken. Dek de huid daarna eventueel af met een gaasje of verband. U voorkomt hiermee dat de zalf of crème op kleding of beddengoed komt. Eventuele resten zalf of crème kunt u het beste verwijderen met een tissue of gaasje met olie.

ZOK-zalf (zinkoxide-kalkwaterzalf)
Roer de zalf voor gebruik om met een spatel. Breng op de huid aan. Dek de huid daarna af met scheurlinnen of Engels pluksel. U kunt ook de ZOK-zalf met een spatel op een verband smeren en dit op de huid aanbrengen. Eventuele resten ZOK-zalf kunt u het beste verwijderen met een tissue of gaasje met olie.

Zinkoxidepasta
Breng de pasta met een spatel op de huid aan, dek de huid daarna af met scheurlinnen of Engels pluksel. U kunt ook de pasta met een spatel op een verband smeren en dit verband op de huid aanbrengen. Eventuele resten pasta kunt u het beste verwijderen met een tissue of gaasje met olie.

Zinkoxidesmeersel (zinkolie)
Roer voor gebruik het smeersel om met een spatel. Breng het smeersel voorzichtig op de huid aan. Eventuele resten smeersel kunt u het beste verwijderen met een tissue of gaasje met olie.

Zinkoxideschudsel (lotio alba)
Schud de fles voor gebruik goed om. Breng de lotion met een watje op de huid aan en laat indrogen. Voordat u nieuwe lotion aanbrengt, kunt u resten poeder verwijderen met een tissue of gaasje met olie.

Wanneer?
U kunt zinkoxide op de huid naar behoefte aanbrengen. Meestal is 2 keer per dag voldoende.

Hoe lang?
U kunt zinkoxide op de huid toepassen zolang u het nodig heeft.

Vergeten

Breng zinkoxide op de huid dan gewoon aan. Het maakt niet uit als u snel daarna opnieuw smeert.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit huidmiddel zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Smeer andere huidmiddelen niet tegelijkertijd op de aangedane plekken. U heeft dan kans dat u dit middel met het volgende wegsmeert.

Een crème verdwijnt sneller in de huid dan een vette zalf. Smeer daarom altijd eerst het minst vette middel. Wacht tot dit in de huid is getrokken en breng dan het andere middel aan. Dit is meestal binnen een kwartier tot een halfuur.

Zwangerschap

U kunt zinkoxide op de huid veilig gebruiken. Het wordt al jarenlang gebruikt door zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven zonder nadelige gevolgen voor het kind.

Stoppen

U kunt op elk moment in één keer met het gebruik stoppen.

Handelsinformatie

Zinkoxide wordt in veel preparaten voor op de huid toegepast. Het wordt verwerkt in zalven, crèmes, smeersels, lotions, strooipoeders en pasta's. Zinkoxide wordt al heel lang gebruikt in huidpreparaten.

Het is verkrijgbaar onder verschillende merknamen zoals Daroderm zinkzalf, Zinkolie en Zinkzalf. Deze zijn zonder recept te koop.

Het is ook verkrijgbaar in combinaties met andere werkzame stoffen die de apotheek zelf maakt of laat bereiden, zoals bijvoorbeeld het merkloze Miconazol/Zinkoxide smeersel FNA, Miconazol/Zinkoxide kalkwaterzalf FNA, Clotrimazol/zinkoxide smeersel FNA, Clotrimazol/zinkoxide kalkwaterzalf FNA, Tetracycline/Zinkoxide kalkwaterzalf FNA, Lidocaïne/Zinkoxide smeersel FNA, Tetracycline/Zinkoxide smeersel FNA, Levomenthol/Zinkoxide schudsel FNA en Koolteer/Zinkoxide pasta FNA, Calamineschudsel FNA (zie de tekst Calamineschudsel) en onder de merknaam Nestosyl (zie de tekst Pramocaïne met zinkoxide op de huid). Voor deze producten is soms een recept nodig.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.