Introductie

Tretinoïne op de huid stimuleert de deling van de cellen van de bovenste huidlaag, waardoor oude cellen verdwijnen.

Artsen schrijven dit middel voor bij acne, rode verkleuring van neuspunt en wangen (rosacea), onregelmatige bruine vlekken (hyperpigmentatie) en bij enkele andere huidaandoeningen.

Tretinoïne om in te nemen wordt toegepast bij bepaalde vormen van kanker, zie de tekst tretinoïne om in te nemen.

Tretionoïne mondpasta wordt toegepast bij lichen planus in de mond, zie de tekst Tretinoïne mondpasta.

Highlight

• Tretinoïne zorgt dat de huid zich sneller vernieuwt. De oude huidlaag verdwijnt hierdoor sneller. Poriën raken minder snel verstopt.
• Bij verschillende huidaandoeningen, zoals acne (puistjes), rosacea (rode wangen en neuspunt) en hyperpigmentatie (donkere onregelmatige vlekken).
• Na een paar weken merkt u verbetering. Acne kan de eerste weken erger worden, voordat het verbetert. Dit is normaal.
• Maak de huid schoon met lauw water en zeepvrije wasemulsie of gel. Dep de huid goed droog. Breng de oplossing of crème dun aan. Was direct hierna uw handen.
• Uw huid kan geïrriteerd raken, branderig aanvoelen, uitdrogen en jeuken. Dit gaat binnen enkele weken vanzelf over.
• U heeft meer kans op zonnebrand. Houd de behandelde huiddelen uit de zon of gebruik een zonnebrandcrème met hoge beschermingsfactor.
• Let op! Niet gebruiken als u zwanger bent. Dit medicijn is slecht voor de baby in uw buik.
• Geeft u borstvoeding? Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk komt en of het slecht voor de baby is. Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken. Smeer het niet op uw borst of op of rond uw tepels.

Download de samenvatting

Werking

Acne

Verschijnselen
Bij acne zitten er puistjes, pukkels en mee-eters in het gezicht, de rug, schouders of borst. Hoewel vooral pubers en jong-volwassenen er last van hebben, kan acne op elke leeftijd voorkomen.

Oorzaak
Bij acne zijn poriën in de huid van het gezicht, de rug, schouders of borst verstopt. Deze poriën zijn de openingen van talgkliertjes die in de huid zitten. Deze talgklieren produceren talg, een vet waarmee de huid zichzelf beschermt.

Hormoonveranderingen, zoals in de pubertijd, laten de buitenlaag van de huid sterker groeien en zorgen dat er meer talg wordt geproduceerd. Hierdoor kunnen poriën verstopt raken, hoopt de talg zich op en ontstaan mee-eters. Door infectie van de porie met de acne-bacterie ontstaan ontstekingen. Dit merkt u aan puistjes en pukkels.

Behandeling
Meestal schrijven artsen benzoylperoxide voor bij acne. Als dit onvoldoende helpt kan de arts een crème of lotion met tretinoïne voorschrijven.

Werking
Tretinoïne stimuleert de aanmaak van losse cellen in de hoornlaag. De huidcellen laten daardoor los en hopen zich niet op in de poriën. De poriën raken hierdoor minder snel verstopt.

De verschijnselen van acne kunnen de eerste drie tot vier weken verergeren. Pas daarna kunt u verbetering merken. Het effect is maximaal na enkele maanden.

Rosacea

Verschijnselen
Rosacea is een ontsierende huidaandoening in het gezicht. Het opvallendst is de felrode kleur van de wangen, de neuspunt, het midden van het voorhoofd en de kin. Soms ontstaan er ook puistjes.

Rosacea lijkt wat op acne, maar komt op latere leeftijd voor, meestal niet voor het dertigste jaar. Vooral vrouwen tussen de veertig en zestig jaar hebben er last van.

Oorzaak
De oorzaak is niet bekend, maar de verschijnselen kunnen verergeren door het drinken van alcohol, het gebruik van bepaalde medicijnen, het klimaat en het gebruik van bepaalde crèmes, reinigingslotions en shampoos.

Behandeling
Irriteer de huid zo min mogelijk. Was het gezicht altijd met lauw-warm water en zeep-vrije wasgel. Pas op met voedingsmiddelen die u kunnen laten blozen, zoals alcohol, en scherpe kruiden. Bescherm de huid tegen zonlicht.

Meestal schrijft uw arts antibiotica voor bij rosacea. Een enkele keer wordt echter ook tretinoïne gebruikt, vooral als u veel last heeft van puistjes en pukkels. Tretinoïne stimuleert de deling van de cellen van de bovenste huidlaag, waardoor oude cellen verdwijnen.

Onregelmatige donkere huidverkleuring

Verschijnselen
Bij hyperpigmentatie ontstaan onregelmatige bruine vlekken. Meestal op het gezicht, vooral op het voorhoofd, de jukbeenderen, de bovenlip en de kin. Deze vorm van hyperpigmentatie heet ook wel melasma, chloasma of zwangerschapsmasker.

Oorzaak
De huid maakt pigment aan bij blootstelling aan zonlicht. Pigment beschermt de huid tegen schadelijke invloeden van zonlicht (UV-straling). Soms maakt de huid op de ene plaats meer pigment aan dan op de andere en ontstaan er donkere vlekken. Waarom dit gebeurt is niet altijd duidelijk.

Tijdens de zwangerschap komen de donkere vlekken regelmatig voor, dit heet een zwangerschapsmasker. De donkere vlekken kunnen ook ontstaan door huidveroudering, ontstekingen van de huid, erfelijke aanleg of gebruik van de anticonceptiepil.

Behandeling
Gebruik bij blootstelling aan zonlicht een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor.

Hyperpigmentatie tijdens de zwangerschap verdwijnt meestal vanzelf weer na de bevalling.

Wanneer de donkere vlekken blijven kan uw arts hydrochinon voorschrijven. Dit medicijn heeft een blekende werking. Soms wordt tretinoïne toegevoegd aan het huidmiddel met hydrochinon. Tretinoïne versterkt dan de werking van dit medicijn.
Het kan 4 tot 5 weken duren voordat de donkere vlekken lichter worden.

Overige huidaandoeningen

Tretinoïne wordt ook bij enkele andere huidaandoeningen gebruikt.

• Striae. Dit zijn streepvormige littekens die bijvoorbeeld kunnen ontstaan na zwangerschap, afslanken en bij gebruik van bepaalde medicijnen.
• Beschadigingen door langdurige blootstelling aan zonlicht, zoals rimpels, donkere plekken en een ruwe huid.
• Lichen planus in de mond. Dit is een aandoening aan de binnenkant van de mond, waar rode- of witte blaasjes op het wangslijmvlies ontstaan. De blaasjes kunnen pijnlijk zijn en jeuken. Tretinoïne mondpasta vermindert de irritatie en de ontsteking.

Effect
Tretinoïne vervangt de oude huid door nieuwe en zorgt dat de huid minder snel vervelt.

Bijwerkingen

Soms voorkomende bijwerkingen: vooral in het begin

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Irritatie van de huid, zoals roodheid, branderig gevoel, jeuk, uitdroging, schilfering en kloven.

  Aan deze bijwerking went u meestal na enkele weken gebruik. Als u er erg veel last van heeft, kunt u dit medicijn ook eens in de twee dagen aanbrengen in plaats van elke dag. Vet de huid regelmatig in met een gewone crème om zo uitdroging van de huid te voorkomen. Raadpleeg uw arts als u na enkele weken gebruik nog steeds last heeft van deze bijwerking.

• Bij acne: de eerste weken een tijdelijke verergering van acne.

  Raadpleeg uw arts als u hier veel last van heeft.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Lichte of donkere vlekken op de huid.

  Dit treedt vooral op bij gebruik gedurende meerdere maanden en kan blijvend zijn. Raadpleeg uw arts als u hier veel last van heeft.

• Uw huid kan gevoeliger worden voor UV-licht (zon, zonnebank, UV-lamp). Breng dit medicijn daarom NIET aan vlak voor u gaat zonnebaden of voor u onder de zonnebank gaat.

  Gebruik een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor.

• Overgevoeligheid voor tretinoïne. Dit merkt u huidirritatie, branderig gevoel en roodheid.

  In dat geval bent u ook overgevoelig voor andere retinoïden, zoals acitretine en isotretinoïne. Als u overgevoelig blijkt te zijn, mag u dit medicijn en andere retinoïden in de toekomst niet meer gebruiken. Geef aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor retinoïden Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn en andere retinoïden niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Hoe?
Zorg dat dit medicijn niet in de ogen, neus of in de buurt van wondjes komt. Laat het medicijn niet in het oog of op de oogleden komen. Dit kan beschadigingen geven. Breng niet aan op een beschadigde huid of door de zon verbrande huid. Komt het per ongeluk toch in het oog, de neus of een wondje, spoel dan goed met water om het medicijn te verwijderen.

Maak de huid schoon met lauw water en zeep-vrije wasgel voordat u dit medicijn aanbrengt. Laat de huid gedurende een kwartiertje drogen, om irritatie van de huid door het medicijn zo veel mogelijk te voorkomen.

Oplossing

• Gebruik de oplossing NIET in de nabijheid van open vuur, zoals een brandende sigaret. De oplossing is brandbaar, want hij bevat alcohol.
• Breng de oplossing DUN aan met een wattenstaafje of watje. Maak het watje niet te nat.
• Sluit het flesje na gebruik goed, zodat de alcohol niet verdampt.
• Was direct na het aanbrengen uw handen.

Crème

• Breng DUN op de huid aan. Een hoeveelheid ter grootte van een erwt is genoeg voor het gezicht.
• Was direct na het aanbrengen uw handen.

Wanneer?
Smeer 1 keer per dag in de avond. Als uw huid snel geïrriteerd raakt, kunt u het ook eens in de 2 dagen aanbrengen.

• Acne: gebruikt u tegen acne ook benzoylperoxide gel? Breng het ene medicijn dan's ochtends en het andere 's avonds aan.
• Gebruik dit medicijn NIET vlak voor, tijdens of vlak na het zonnebaden (in de zon of onder de zonnebank of een UV-lamp). De huid is extra gevoelig voor zonnebrand. Breng het bij voorkeur 's avonds aan, zodat u de eerste tijd niet in fel zonlicht komt.
• Smeer geen make-up, crèmes of andere huidmiddelen tegelijk met tretinoïne op uw huid. Het effect van tretinoïne kan erdoor afnemen. Wacht na aanbrengen van de tretinoïne minstens een half uur voor u een ander huidmiddel of make-up aanbrengt.

Hoelang?
Acne 
De eerste weken kan de acne verergeren. Na ongeveer 4 tot 8 weken kan uw arts zien hoe goed het werkt. Daarna hoeft u dit medicijn minder vaak te smeren. U gebruikt dit medicijn vaak een aantal maanden.

Bruine vlekken of beschadigingen door zonlicht
Bij bruine vlekken ziet uw arts na 2 tot 3 maanden hoe goed dit medicijn werkt. Daarna hoeft u het minder vaak te smeren. Vaak niet langer dan 6 maanden.

Bij beschadigingen door zonlicht gebruikt u dit medicijn meestal 4 tot 11 maanden.

Rosacea
Meestal adviseert de arts dit medicijn meerdere weken tot maanden te gebruiken.

Vergeten

Een keer vergeten is niet zo erg. Probeer zo veel mogelijk uw normale schema te volgen, dan heeft u sneller resultaat. Smeer nooit een dubbele dosis.

Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Benzoylperoxide huidgel. Breng deze huidgel niet tegelijk met tretinoïne op de huid aan. Beide medicijnen verminderen elkaars werking. Als u het allebei moet gebruiken: smeer het ene medicijn 's ochtends en het andere vóór de nacht.
• Andere huidmiddelen kunnen de werking van tretinoïne verminderen. Smeer daarom geen make-up, crèmes of andere huidmiddelen tegelijk met tretinoïne op uw huid. Wacht tot het huidmiddel voldoende in de huid is getrokken voor u de volgende smeert.

Twijfelt u eraan deze wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als u zwanger bent of binnenkort zwanger wilt worden. Het kan blijvende afwijkingen bij de baby veroorzaken. Als u dit medicijn gebruikt en u denkt erover om zwanger te worden, overleg dan met uw arts of u een ander medicijn kunt gebruiken.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u borstvoeding geeft. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of het schadelijk is voor de baby. Mogelijk kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven, waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken. Of u kunt kunstvoeding geven.

Als na overleg met uw arts blijkt dat u wel borstvoeding kunt geven: smeer dit medicijn in elk geval niet op de borst of op of rond de tepels.

Stoppen

U kunt op elk moment in één keer met het gebruik van dit medicijn stoppen. De huidaandoening kan dan enige tijd later wel weer terugkeren.

Handelsinformatie

Ja, u heeft een recept nodig.

Tretinoïne op de huid is sinds 1962 internationaal op de markt. Het is te krijgen als het merkloze Tretinoïne FNA. Het is te verkrijgen als crème en als oplossing.

Tretinoïne op de huid is soms niet te verkrijgen in Nederland. In dat geval kan de apotheker het soms importeren uit het buitenland onder de merknaam Effederm als crème. Of de apotheker kan het laten maken in een ziekenhuisapotheek of andere grootschalige apotheek.

Tretinoïne wordt ook gebruikt in combinatie met andere werkzame stoffen onder de merknaam Treclinac en als het merkloze Tretinoïne/Hydrochinon crème FNA.

Tretinoïne bestaat ook in capsules, deze worden toegepast bij bepaalde vormen van kanker, zie de tekst tretinoïne om in te nemen.
Tretionoïne bestaat ook in een mondpasta, deze wordt toegepast bij lichen planus in de mond, zie de tekst tretinoïne mondpasta.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.