Introductie

Teriparatide stimuleert de aanmaak van botten. Het versterkt daardoor de botten.

Artsen schrijven het voor bij botontkalking (osteoporose)

Highlight

• Teriparatide maakt de botten steviger.
• Bij botontkalking (osteoporose). Zoals kan optreden bij sommige vrouwen na de overgang en mensen die lang bijnierschorshormonen gebruiken.
• Als u dit medicijn gebruikt, heeft u minder kans op botbreuken. Uw arts vertelt u hoe lang u teriparatide mag gebruiken. Dit is maximaal 2 jaar.
• Het is een injectie die u iedere dag moet inspuiten in dijbeen of buik. Kies hiervoor een vast tijdstip. Dan vergeet u minder snel een dosis. Lees de instructie voor het gebruik op deze site.
• Een van de bijwerking is pijn in botten en spieren, vooral in armen of benen. Heeft u hier veel last van? Overleg dan met uw arts.
• Andere bijwerkingen: maagdarmklachten, hoofdpijn, duizeligheid, depressiviteit, hartkloppingen, ischias, benauwdheid en pijn op de plaats van de injectie. Waarschuw bij ernstige klachten uw arts.

Werking

Botontkalking

Er hoort een voortdurend evenwicht te zijn tussen aanmaak en afbraak van botten.

Bij botontkalking (osteoporose) is de afbraak sterker dan de aanmaak, waardoor de botten brozer worden. Daardoor breken ze eerder en kunnen de wervels van de ruggengraat inzakken.

U merkt zelf meestal niet dat u botontkalking heeft. Uw arts kan met een botdichtheidsonderzoek bekijken hoe stevig uw botten zijn.

Oorzaken
Er zijn verschillende oorzaken voor botontkalking. De belangrijkste zijn:

• ouder worden: vanaf ongeveer 45 jaar is de aanmaak van bot minder dan de afbraak. Dit is het geval bij zowel mannen als vrouwen, maar mannen hebben meestal sterkere botten dan vrouwen. Ze hebben hierdoor minder snel last van botontkalking;
• de overgang bij vrouwen, doordat het lichaam vanaf de overgang minder oestrogenen aanmaakt. Oestrogenen zijn vrouwelijke geslachtshormonen die ook zorgen voor een evenwicht tussen de aanmaak en de afbraak van botweefsel. Hoe minder oestrogenen, hoe zwakker de botten;
• verwijdering van de eierstokken bij vrouwen, aangezien de eierstokken oestrogenen aanmaken, die weer voor de botopbouw zorgen;
• gebruik van veel bijnierschorshormonen (corticosteroïden), zoals prednison, gedurende langere tijd. Deze geneesmiddelen hebben botontkalking als bijwerking.
• te weinig beweging. Beweging stimuleert de botopbouw;
• te weinig vitamine D. Vitamine D zorgt dat de botten calcium (kalk) opnemen. Vitamine D wordt onder invloed van zonlicht in de huid gemaakt. Als u weinig in de buitenlucht komt of een donkere huid heeft, heeft u kans op te weinig vitamine D;
• te weinig calcium (kalk) in het voedsel. Voldoende calcium krijgt u binnen met minimaal 4 zuivelconsumpties per dag, zoals een glas melk, een bakje yoghurt of een boterham met kaas.

Behandeling
Bij botontkalking schrijven artsen meestal eerst medicijnen van het type bisfosfonaat voor, zoals alendroninezuur of risedroninezuur. Als deze eerste-keuze-middelen niet voldoende helpen om botbreuken te voorkomen, en er ontstaat een nieuwe botbreuk, dan kan de arts teriparatide voorschrijven.

Werking
Teriparatide stimuleert de vorming van nieuwe botcellen en zorgt dat er meer calcium uit de darm wordt gehaald.
Van de werking van teriparatide bij botontkalking merkt u zelf niets. U loopt alleen minder kans op botbreuken.

Als u het samen met een voldoende calcium en vitamine D gebruikt, worden uw botten sterker.

Bijwerkingen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Pijn, vooral in uw armen en benen.

  Heeft u hier veel last van? Neem dan contact op met uw arts.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken, opkomend maagzuur, zuurbranden.

  Heeft u hier veel last van? Raadpleeg dan uw arts.

• Hoofdpijn, draaiduizeligheid, vermoeidheid en veel zweten.

• Duizeligheid of flauwvallen bij opstaan uit bed of uit een stoel.

  Dit komt doordat dit medicijn de bloeddruk kan verlagen. Als u zich duizelig voelt, sta dan niet te snel op uit bed of van een stoel. U kunt het beste even gaan liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen.

• Ischias (beknelling van een zenuw in de rug). Dit merkt u aan een stekende, branderige pijn, tintelingen of een doof gevoel in uw rug, billen of benen).

  Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft.

• Depressiviteit

  Bespreek dit met uw arts.

• Pijn, roodheid, zwelling, blauwe plekken of jeuk op de plaats van injectie.

• Te veel cholesterol in het bloed.

• Hartkloppingen en pijn op de borst.

  Raadpleeg dan uw arts.

• Spierkrampen en spierpijn.

• Benauwdheid of kortademigheid. Dit kan ook komen door bloedarmoede. Dit merkt u aan extreme vermoeidheid en een bleke huid.

  Raadpleeg dan uw arts.
  Zeer zelden komt de benauwdheid door longemfyseem.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Pijn in gewrichten en jicht. Hevige pijn of kramp in de rug binnen enkele minuten na injectie.

  Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft.

• Gewichtstoename

• Aambeien

• Vaak moeten plassen en moeite om de urine op te houden (incontinentie).

  Ontstaat door afname van de werking van de nieren.

• Te veel calcium in het bloed.

  Dit treedt vooral op tijdens de eerste drie maanden van de behandeling. Zeer zelden ontstaan nierstenen.

• Overgevoeligheid voor die medicijn. Dit merkt u aan benauwdheid, galbulten, zwelling van mond, tong en keel, en pijn op de borst.

  Deze verschijnselen treden vlak na de injectie op. Waarschuw dan meteen uw arts.
  Als u overgevoelig bent mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?
U spuit dit medicijn vlak onder de huid in uw dijbeen of buik. Lees voor gebruik de bijsluiter in de verpakking.

• Was uw handen.
• Neem de pen uit de koelkast en trek de dop van de pen af.
• Bevestig een nieuwe naald op de pen.
• Stel de dosis in. U leest in de bijsluiter hoe u dit precies moet doen. 
• Neem een huidplooi tussen duim en wijsvinger. 
• Breng de naald loodrecht in zijn geheel in de huidplooi en druk de injectieknop helemaal in. Houd de knop 5 tot 6 tellen ingedrukt en trek daarna de naald uit de huid.
• Controleer of u de volledige dosis heeft geïnjecteerd. U leest in de bijsluiter hoe u dit kunt controleren.
• Verwijder de naald en gooi deze weg in een naaldencontainer.
• Zet de dop weer op de pen en leg de pen direct na gebruik weer in de koelkast (niet in het vriesvak).
• Een pen is maximaal 28 dagen te gebruiken.

Bewaar dit medicijn altijd in een koelkast (niet in het vriesvak). Neemt u het medicijn mee op een korte reis? Vervoer het dan in een koelbox.

Wanneer?
U mag het middel injecteren op elk moment van de dag. Het beste kunt u een vast tijdstip kiezen, bijvoorbeeld bij het ontbijt, dan vergeet u minder snel een dosis.

Hoelang?
Om ernstige bijwerkingen te voorkomen, mag u dit medicijn niet langer dan 2 jaar gebruiken.

Vergeten

Merkt u dit dezelfde dag? Injecteer de gemiste dosis dan zo snel mogelijk.
Merkt u het pas de volgende dag? Sla de vergeten dosis dan over.
Injecteer nooit tweemaal op één dag.

Verboden

autorijden?
Een enkele keer kan het voorkomen dat u duizelig bent. Na een paar dagen is dat meestal weer over en is autorijden geen probleem.

alcohol drinken?
In zeldzame gevallen kunnen maagklachten ontstaan, zoals zuurbranden. Alcohol irriteert ook de maag. U kunt daardoor eerder last krijgen van uw maag. Probeer het drinken van alcohol eerst met mate uit. U kunt dan zelf inschatten of u hier veel last van krijgt.

alles eten?
U mag alles eten. Bij botontkalking is het belangrijk voldoende calcium en vitamine D te gebruiken. Dit helpt bij de botaanmaak.

Calcium zit vooral veel in zuivelproducten, zoals melk, yoghurt en kaas.

Vitamine D zit maar weinig in voedsel, een klein beetje wordt toegevoegd aan margarine. De meeste vitamine D maken mensen zelf in hun huid aan, onder invloed van zonlicht.

Soms schrijft de arts een calcium- en vitamine D-preparaat voor, als u te weinig calcium of vitamine D binnenkrijgt.

Wisselwerking

Er zijn van dit middel geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.

Zwangerschap

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als u zwanger bent of binnenkort zwanger wilt worden. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend.

In theorie kan dit medicijn de hoeveelheid calcium in het bloed van de baby verstoren. Meld het in elk geval aan uw arts zodra u zwanger bent of binnenkort wilt worden. U zult (tijdelijk) moeten overstappen op een ander medicijn.

Borstvoeding
Gebruik dit medicijn NIET als u borstvoeding geeft, of stop de borstvoeding. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of het schadelijk is voor de baby.

Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts of apotheker. Mogelijk kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven, waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Stoppen

Als u stopt neemt de kans op botbreuken toe. Stop daarom alleen op advies van uw arts.

Handelsinformatie

Teriparatide is sinds 2002 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar onder de merknaam Forsteo, Movymia en Sondelbay in injecties.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.