Introductie

Pramipexol werkt hetzelfde als dopamine, een stof die van nature in de hersenen voorkomt.

Artsen schrijven het voor bij de ziekte van Parkinson en bij rusteloze benen ('restless legs').

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Pramipexol werkt hetzelfde als dopamine, een lichaamseigen stof. Dopamine is noodzakelijk voor veel hersenfuncties, zoals de aansturing van spieren.
• Bij de ziekte van Parkinson en bij rusteloze benen (restless legs).
• Ziekte van Parkinson: na enkele dagen tot weken bent u minder stijf en kunt u makkelijker bewegen. Verdeel de innames over de dag. Dan werkt het medicijn steeds sterk genoeg.
• Rusteloze benen: werkt binnen 1 tot 3 uur. Neem in 2 tot 3 uur voor u gaat slapen.
• Na 3 maanden kunt u beoordelen of het voldoende werkt.
• U kunt de tabletten met of zonder voedsel innemen. Heeft u maagklachten? Dan kunt u ze beter met wat voedsel innemen.
• Meest voorkomende bijwerkingen: u kunt duizelig of misselijk worden. Dit gaat meestal binnen enkele weken over, als u gewend bent aan dit middel.
• Ook kunt u een droge mond, hartkloppingen of bewegingsstoornissen krijgen, of verward worden. Raadpleeg dan uw arts.
• Plotselinge slaapaanvallen en slaperigheid kunnen uw reactievermogen beïnvloeden. U mag niet autorijden als u hier last van heeft.
• Bent u zwanger? Of wilt u zwanger worden? Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn kunt gebruiken. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor zwangere vrouwen.
• Geeft u borstvoeding? Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt. En of dit medicijn veilig is voor de baby. Dit medicijn kan er voor zorgen dat de borstvoeding vermindert. Vraag aan uw arts of apotheker of u dit medicijn mag gebruiken.

Download de samenvatting
 

Werking

Ziekte van Parkinson

Bij de ziekte van Parkinson kunnen de hersenen niet meer de juiste berichten versturen, bijvoorbeeld naar de spieren. Dit komt onder andere door een tekort aan dopamine in de hersenen.

Dopamine is een boodschapperstof in de hersenen ('neurotransmitter') waardoor zenuwen in de hersenen met elkaar kunnen communiceren.

Verschijnselen
Er ontstaan bewegingsproblemen, zoals spierstijfheid, moeite met slikken, beven, loop- en spraakstoornissen. De verschijnselen van de ziekte van Parkinson worden in de loop van de jaren steeds sterker.

Behandeling
De ziekte van Parkinson is niet te genezen. Medicijnen kunnen wel een deel van de verschijnselen verminderen.

Het moment waarop u met de medicijnen start, hangt af van uw lichamelijke klachten en van uw persoonlijke omstandigheden. De arts past een stappenplan toe, waarin verschillende behandelingen elkaar opvolgen. Elk medicijn heeft namelijk maar gedurende een bepaalde periode voldoende effect. Als het effect afneemt, krijgt u een andere dosering of medicijn.

De arts begint meestal met het parkinsonmedicijn levodopa. Als levodopa niet meer voldoende effect heeft of te veel bijwerkingen geeft, kan pramipexol worden toegevoegd. De dosering van levodopa kan dan meestal omlaag.

Bij mensen jonger dan 65 jaar begint de arts soms met pramipexol.

Werking
Pramipexol werkt als dopamine, de lichaamseigen stof waarvan bij de ziekte van Parkinson een tekort in de hersenen is.

Binnen enkele dagen tot weken merkt u dat u minder stijf bent en makkelijker kunt bewegen.

Rusteloze benen

Verschijnselen
Bij rusteloze benen heeft u last van een kriebelend, jeukend, tintelend of pijnlijk gevoel in de benen, vooral in de kuiten. Soms heeft u dit gevoel ook in dijen, voeten, handen en/of armen. Hierbij heeft u meestal een onbedwingbare neiging dit lichaamsdeel te bewegen. Als u beweegt, verdwijnt het gevoel.

De klachten treden meestal op in rust en dus vaak tijdens het slapen. Het bemoeilijkt het inslapen.

Oorzaak
De oorzaak van deze klachten is niet bekend. Oudere mensen hebben er meer kans op. In zeldzame gevallen kunnen de klachten veroorzaakt worden door bloedarmoede, zwangerschap, diabetes, medicijnen of een te langzaam werkende schildklier.

Behandeling
In sommige gevallen kunnen de klachten verminderen door een warme douche voor het slapengaan, spierontspannende oefeningen of een avondwandeling. Ook kunnen de klachten afnemen door de uren voor het slapen gaan geen alcohol en coffeïne te gebruiken. Coffeïne zit vooral in koffie, thee, cola en chocolade.

Als de klachten ernstig blijven, kan de arts een medicijn voorschrijven zoals pramipexol.

Effect
Dit medicijn gaat binnen 1 tot 3 uur na inname werken. Meestal is 1 dosering voordat u gaat slapen voldoende om 's nachts rusteloze benen te voorkomen.

Bijwerkingen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid en zelden braken en verstopping.

  Neem dit medicijn daarom bij het eten of met wat voedsel in. U heeft er dan minder last van. Deze bijwerking gaat meestal over als u aan dit medicijn gewend bent. Neem contact op met uw arts als u wel last blijft houden. Mogelijk kan de arts u tijdelijk een medicijn tegen de misselijkheid voorschrijven, tot u gewend bent geraakt aan de dit medicijn.

• Slaperigheid of zeer zelden plotselinge slaapaanvallen.

  Deze slaapaanvallen kunnen plotseling ontstaan, soms zonder dat u ze voelt aankomen. Ze duren van enkele minuten tot enkele uren. Rijd geen auto als u slaperig wordt van dit medicijn. Meestal wordt deze bijwerking minder als u aan dit medicijn gewend bent. Als u hier last van blijft houden, overleg dan met uw arts over verlaging van de dosering.

• Vooral als dit medicijn gebruikt wordt in combinatie met het medicijn levodopa: onwillekeurige en onrustige bewegingen (dyskinesie).

  Dit komt vooral voor op vaste tijdstippen, bijvoorbeeld vlak na inname van het medicijn. Als u deze medicijncombinatie al langer gebruikt kunnen deze ongewilde bewegingen ook onverwacht optreden. Raadpleeg uw arts. Mogelijk past uw arts de behandeling aan.

• Bij gebruik bij rusteloze benen: steeds vroeger op de dag last van rusteloze benen.

  Het is niet duidelijk of dit door het medicijn komt of dat de aandoening zelf erger wordt. Overleg met uw arts over aanpassing van de dosering of overstappen op een ander medicijn.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Waanvoorstellingen (hallucinaties) en verwardheid. Vooral bij mensen die al psychische klachten hebben. Als u al psychische klachten heeft, zoals waanvoorstellingen of psychose, geef dan aan uw psychiater door dat u dit medicijn gaat gebruiken. Uw psychiater kan deze klachten extra in de gaten houden.

  Neem contact op met uw arts als u hier last van krijgt. Mogelijk moet de dosering worden aangepast.

• Vasthouden van vocht. Dit merkt u bijvoorbeeld aan gewichtstoename of aan opgezwollen voeten en enkels.

  Als u veel last heeft van opgezwollen benen, kan het helpen om even te gaan liggen met de benen omhoog. Zeer zelden kunnen mensen met hartfalen meer last krijgen van hun klachten. Raadpleeg dan uw arts.

• Duizeligheid, vooral bij opstaan uit bed of uit een stoel, of zeer zelden flauwvallen.

  Dit komt door te sterke daling van de bloeddruk. Zorg dat u langzaam opstaat uit liggende of zittende houding. Voelt u zich toch duizelig, dan kunt het best even gaan liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen. Deze klacht gaat meestal binnen enkele dagen tot weken over, als uw lichaam zich heeft ingesteld op dit medicijn. Als u na enkele weken nog steeds last heeft van duizeligheid of flauwvallen, moet u uw arts raadplegen.

• Draaierig gevoel, vermoeidheid of hoofdpijn.

• Slapeloosheid of abnormale dromen.

• Wazig zien.

• Meer zin in vrijen, meer kans op verslaving, zoals overmatig kopen, gokken of medicijngebruik.

  Deze bijwerkingen gaan over na een verlaging van de dosis of als u met het medicijn stopt. Neem contact op met uw arts als u hier last van heeft.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan jeuk, huiduitslag of galbulten.

  In zeldzame gevallen ontstaat er zwelling van mond, tong of gezicht of benauwdheid. Waarschuw dan meteen een arts.
  In beide gevallen mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor dit medicijn. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Wanneer?
Het beste kunt u vaste tijdstippen kiezen, dan vergeet u minder snel een dosis.

Ziekte van Parkinson

• Gewone tablet: u kunt de tabletten met of zonder voedsel innemen. Heeft u last van misselijkheid, neem het dan in tijdens het eten of met wat voedsel. U voorkomt hiermee maagklachten.
• Tabletten met gereguleerde afgifte: slik de tablet zonder kauwen in zijn geheel door. U kunt de tablet zowel met als zonder voedsel innemen.

Rusteloze benen

Gewone tabletten: Neem de tabletten 2 tot 3 uur voor het slapengaan in. Neem het in met wat voedsel als u veel last van misselijkheid heeft door dit medicijn.

Hoe lang?

Ziekte van Parkinson
Het kan drie maanden duren voor duidelijk is of dit medicijn voldoende effect bij u heeft. Mocht het effect na 3 maanden nog uit zijn gebleven, dan zal de arts overwegen over te stappen op een ander medicijn.

In de loop van de jaren verergert de ziekte en werkt dit medicijn minder goed. U merkt dat aan bewegingsproblemen vlak voor de inname of tussen twee innames. Of doordat u plotseling verstijft. Soms werkt het medicijn even helemaal niet meer. Uw arts zal daarom regelmatig het effect van dit medicijn met u bespreken. Mocht het effect afnemen, dan zal de arts uw behandeling aanpassen.

Rusteloze benen
Meestal zal uw arts u adviseren de dosering van dit medicijn langzaam te verhogen. Als er binnen 3 maanden geen duidelijke verbetering optreedt, overleg dan met uw arts of het zin heeft om door te gaan met de behandeling. Het is nog niet duidelijk of dit medicijn ook na langdurig gebruik blijft werken tegen de klachten.

Vergeten

Ziekte van Parkinson
Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Mocht u toch een dosis vergeten zijn:

• Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 12 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 12 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn drie keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 2 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 2 uur? Sla de vergeten dosis dan over.

Rusteloze benen
Neem dit medicijn dan alsnog in. Het duurt ongeveer 3 uur voor het middel optimaal werkt.

Verboden

autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Dit komt door bijwerkingen, zoals vermoeidheid, slaperigheid, slaapaanvallen, duizeligheid, draaierigheid, flauwvallen, verwardheid en hallucinaties. Plotselinge slaapaanvallen voelen de meeste mensen niet aankomen. U mag NIET autorijden als u daar wel eens last van heeft.

U mag de eerste paar dagen dat u dit medicijn gebruikt niet autorijden. Rijd ook geen auto als de dosering omhoog gaat. Pas nadat u gedurende een paar dagen dezelfde dosering gebruikt, mag u weer autorijden. Na een paar dagen zijn de meeste mensen voldoende gewend geraakt aan de effecten. U mag dan weer autorijden. Maar doe dat alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen.

Let op: ook de ziekte van Parkinson kan een reden zijn dat u niet mag autorijden. Overleg met uw arts of dat bij u het geval is. Wilt u meer informatie over autorijden bij bepaalde aandoeningen? Kijk dan op de website van het CBR.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema 'Medicijnen in het verkeer' lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol versterkt het versuffende effect van dit medicijn. Ook als u niets van deze bijwerking heeft gemerkt, kunt u door het gebruik van alcohol wel suf worden en kunnen uw coördinatie- en beoordelingsvermogen afnemen. Bovendien verhoogt alcohol de kans op maagklachten en versterkt het de kans op duizeligheid. Gebruik daarom liever geen alcohol als u dit medicijn slikt.

alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Medicijnen tegen wanen (u gelooft of denkt dingen die niet kloppen) en hallucinaties (u ziet, voelt of hoort dingen die er niet zijn) (antipsychotica). Deze gaan de werking van pramipexol tegen, waardoor u weer meer last kunt krijgen van de verschijnselen van de ziekte van Parkinson en rusteloze benen. Bovendien verergeren ze ook door hun bijwerkingen de verschijnselen van de ziekte van Parkinson. Overleg met uw arts als u merkt dat de pramipexol minder goed werkt. Andersom vermindert pramipexol de werking van antipsychotica. Overleg met uw arts als u last heeft van wanen en hallucinaties. Mogelijk is dit het gevolg van pramipexol en kan de dosering hiervan worden verlaagd. In aanhoudende gevallen van wanen en hallucinaties kan de arts kiezen voor een ander antipsychoticum dat deze wisselwerking niet heeft.
• De medicijnen tegen misselijkheid en braken: alizapride, droperidol en metoclopramide. Deze gaan de werking van pramipexol tegen en verergeren de verschijnselen van de ziekte van Parkinson. Andersom vermindert pramipexol de werking van deze medicijnen tegen misselijkheid. Het medicijn domperidon mag u wel kortdurend gebruiken bij braken.
• Andere medicijnen die het reactievermogen verminderen. Bij deze medicijnen is vaak op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op bijvoorbeeld het reactievermogen en coördinatievermogen versterken elkaar. Rijd geen auto als u behalve dit medicijn nog een ander medicijn gebruikt dat het reactievermogen beïnvloedt.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap 
Overleg met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Over het gebruik van dit middel tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Meld het in elk geval aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Zo mogelijk kunt u (tijdelijk) overstappen op een ander middel.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt en of het schadelijk voor de baby is. Wel is bekend dat dit medicijn er voor kan zorgen dat de borstvoeding vermindert of zelfs stopt. Mogelijk kan de arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven, waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Stoppen

Ziekte van Parkinson
Bij plotseling stoppen bestaat een, zeer kleine, kans op andere ernstige lichamelijke verschijnselen (maligne neurolepticasyndroom), zoals onverklaarbare koorts, zeer stijve spieren, sufheid, hartkloppingen en ernstig zweten. Stop daarom alleen na overleg met uw arts en bouw de dosering gedurende een week geleidelijk af. Neem onmiddellijk contact op met uw arts als u dergelijke verschijnselen krijgt na stoppen of tijdens afbouwen.

Bovendien kunnen bij plotseling stoppen ernstige verschijnselen van de ziekte van Parkinson ontstaan, zoals bewegingsstoornissen, maar ook verwardheid, prikkelbaarheid en hallucinaties. Stop alleen na overleg met uw arts en bouw de dosering geleidelijk af.

Rusteloze benen
U kunt op elk moment in één keer met het gebruik van dit medicijn stoppen.

Handelsinformatie

Pramipexol is sinds 1997 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in tabletten onder de merknamen Glepark, Oprymea en Sifrol en als het merkloze Pramipexol.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.