Introductie

Methotrexaat heeft verschillende effecten. Het type effect is afhankelijk van de hoogte van de dosering en hoe vaak u het moet gebruiken. Tegen kanker is vaak een dosering nodig hoger dan 30 mg per week. Hierbij wordt het soms één dag per week gebruikt, maar er zijn ook andere doseerschema's. Bijvoorbeeld meer dagen per week of eens in de twee weken. In deze hoge dosering remt het de groei van cellen. Daardoor werkt het tegen kanker.

Artsen schrijven methotrexaat in hoge dosis voor bij verschillende soorten kanker en bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

De tekst hieronder gaat alleen over de toepassing als middel tegen kanker en bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Methotrexaat wordt ook bij andere ziektes toegepast. In lage doseringen die u eenmaal per week gebruikt, onderdrukt methotrexaat het afweersysteem en remt het ontstekingen. Artsen schrijven het dan voor bij chronische ontstekingsziekten van gewrichten, huid en darmen. Hiervoor is een aparte tekst beschikbaar: zie methotrexaat bij ontstekingsziekten.

Belangrijk
Zorg ervoor dat u precies weet hoeveel en hoe vaak u dit medicijn van de arts moet gebruiken. Laat u dus uitleggen hoeveel u per keer moet nemen en hoe vaak u dit moet doen. Wanneer dit u niet duidelijk is, neem dan voor gebruik contact op met uw arts of apotheker.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Methotrexaat in hoge dosering remt kanker (cytostaticum).
• Bij kanker, zoals van bloed (leukemie), botten, borsten, blaas, huid en lymfklieren. Ook bij zwangerschap die is misgegaan, zoals buitenbaarmoederlijke zwangerschap en mola-zwangerschap.
• Tablet: slik heel door met een half glas water.
• Vraag een doseerschema met de dagen waarop u methotrexaat moet gebruiken.
• Bijwerkingen die u meteen merkt zijn: misselijkheid, braken en diarree.
• Binnen enkele dagen tot weken: pijnlijke mond en keel, bloedarmoede en bloedingen. Ook heeft u meer kans op infecties.
• Vraag advies wat u tegen de bijwerkingen kunt doen.
• Veel bijwerkingen ontstaan door te weinig foliumzuur. Uw arts zal na elke kuur foliumzuur of folinezuur voorschrijven. Hiermee beschermt u de gezonde cellen.
• Methotrexaat is zeer sterk werkzaam. Het poeder van een gebroken tablet kan verstuiven. Het is dan schadelijk voor uw huisgenoten. Breng een verpakking met kapotte tabletten naar uw apotheek.
• Tijdens en gedurende 6 maanden na de behandeling mag u niet zwanger worden.

Werking

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen, waarbij lichaamscellen zich ongeremd vermenigvuldigen. Het gevolg zijn tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die fataal kan zijn als men er niets aan doet.

Dankzij nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling voor veel soorten kanker mogelijk. Bij snelle behandeling voorkomt u dat een kankergezwel doorgroeit in het omringende weefsel of dat het uitzaait. Bij uitzaaiingen ontstaat kanker op andere plaatsen in het lichaam.

Methotrexaat wordt gebruikt bij verschillende soorten kanker.

• Een vorm van leukemie, namelijk acute lymfatische leukemie (ALL). Bij leukemie ontwikkelen zich in het beenmerg te veel witte bloedcellen.
• Het non-Hodgkin-lymfoom, een kanker van het lymfestelsel. Het lymfestelsel bestaat uit de lymfeklieren, de milt, amandelen, het beenmerg en de zwezerik (thymus).
• Een bepaalde vorm van huidkanker: mycosis fungoides.
• Borstkanker die is uitgezaaid.
• Blaaskanker die is uitgezaaid.
• Hoofd-halskanker.
• Botkanker.
• Een bepaalde (goedaardige) vorm van huidkanker: lymfomatoïde papulose.

Uw arts schrijft vaak methotrexaat voor in combinatie met andere geneesmiddelen.

Oorzaak
In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen, bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen. Bij een celdeling ontstaan uit één cel twee dochtercellen, met exact hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De dochtercellen van elke cel bevatten dezelfde beschadiging in het DNA. Daardoor gaan ook deze cellen zich ongeremd delen, met kanker tot gevolg.

Hoe de beschadiging in het DNA ontstaat, is vaak onbekend. Het lijkt soms te komen door chemische stoffen als teer in tabaksrook, of door asbest, alcohol, te veel of te vet voedsel, straling of door een erfelijke aanleg.

Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. In het beginstadium zijn er vaak helemaal geen verschijnselen. Pas als een kankergezwel tegen zenuwen aandrukt of in botten zit, kunt u pijn gaan voelen.

Sommige klachten komen bij vrijwel alle kankersoorten voor, zoals erge vermoeidheid, gebrek aan eetlust en sterke vermagering (bijvoorbeeld meer dan drie kilo per maand). Er zijn echter ook andere verschijnselen.

• Bij leukemie: zwellingen van de lymfeklieren (in hals, onder de oksels en in de liezen), vaker infecties, bloedneuzen en blauwe plekken.
• Bij non-Hodgkin-lymfoom: zwellingen van de lymfeklieren (in hals, onder de oksels en in de liezen), koorts en nachtelijk zweten.
• Bij mycosis fungoides: roze-rode schilferende plekken. Deze kunnen dikker worden en ruw aan gaan voelen. Op den duur ontstaan knobbeltjes en zwellingen.
• Bij borstkanker kunt u knobbeltjes voelen in de borst, kan de huid indeuken of juist rood en gezwollen zijn, en kan er vocht uit de tepel komen of kan de tepel naar binnen trekken.
• Bij blaaskanker merkt u soms aanhoudende blaasontsteking, moeilijk kunnen plassen, pijn bij het plassen, bloed in de urine en pijn onder in de buik.
• Bij botkanker: pijn en een harde knobbel aan het botoppervlak.
• Bij lymfomatoïde papulose: kleine rood-paarse bultjes die kunnen schilferen of bloeden.

Behandeling
De behandeling hangt af van de plaats waar de kanker zit en het stadium van de ziekte. Operatie, chemotherapie met cytostatica en bestraling zijn de meest voorkomende behandelingsmethoden. In de meeste gevallen worden meerdere cytostatica gecombineerd voor één chemotherapie.

Methotrexaat kan worden gebruikt als tabletten, als injecties voor in een bloedvat, als injecties in de spier of als injecties voor in het ruggenmerg.

Bij leukemie wordt methotrexaat soms ook gebruikt om te voorkomen dat leukemie terugkeert. Of om hersenvliesontsteking door de leukemie te voorkomen. In dat geval wordt het via het ruggenmerg toegediend (intrathecaal).

Effect
Methotrexaat remt de groei van de kankercellen.

Lichaamscellen en ook kankercellen hebben foliumzuur nodig om zich te kunnen vermenigvuldigen en zo te groeien. Methotrexaat verhindert de aanmaak van foliumzuur in cellen en gaat zo de groei van kankercellen tegen.

Zwangerschap en kinderwens

Methotrexaat wordt gebruikt bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (extra-uteriene zwangerschap). In dat geval groeit de vrucht niet in de baarmoeder, maar in de eileiders. Het kindje is niet levensvatbaar en voor de moeder is een dergelijke zwangerschap gevaarlijk.

De vrucht kan met een operatie worden weggehaald. Soms kiezen artsen voor een behandeling met methotrexaat. Dit stopt de groei van de vrucht en breekt het weefsel af.

Methotrexaat wordt ook gebruikt bij een mola-zwangerschap. Hierbij is vlak na de bevruchting iets misgegaan met de celdeling. Daardoor groeit de vrucht niet meer en is het niet levensvatbaar. De placenta kan wel doorgroeien, want er is wel zwangerschapshormoon aanwezig.

Meestal is het placentaweefsel met een curettage te verwijderen. Daarbij schraapt de arts met een soort lepeltje het weefsel weg. In heel zeldzame gevallen blijft het placentaweefsel toch weer uitgroeien. Dan kan het zich uitzaaien naar andere delen van het lichaam, zoals de longen. Methotrexaat stopt de groei van het placentaweefsel.

Bijwerkingen

Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven.

Dit middel heeft een krachtige werking op de celdeling, niet alleen van kankercellen maar ook van gezonde lichaamscellen.

Dat komt doordat methotrexaat de aanmaak van foliumzuur remt in zowel kankercellen als gezonde lichaamscellen. Lichaamscellen en ook kankercellen hebben foliumzuur nodig om zich te kunnen vermenigvuldigen en te groeien. De bijwerkingen ontstaan doordat gezonde cellen een tekort aan foliumzuur krijgen. Dit is vooral het geval op plaatsen waar de cellen zich van nature snel delen. Dit zijn de slijmvliezen van mond, maag en darmen, de huid, de haren en in het bloed.

Na elke kuur zal de arts foliumzuur of folinezuur voorschrijven om het tekort aan foliumzuur in de cellen op te vangen. Dit beschermt de gezonde cellen, maar niet de kankercellen.

Door de lijst van bijwerkingen kan het lijken dat het middel erger is dan de kwaal. Maar de bijwerkingen komen lang niet bij iedereen in dezelfde mate voor. Bovendien gaan de bijwerkingen na de chemokuur geleidelijk over.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• Snel na toediening: misselijkheid, braken en ernstige diarree.

  Bij misselijkheid schrijft de arts een antibraakmiddel voor. Zorg dat u extra drinkt als u diarree heeft en moet overgeven.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Binnen drie tot vijf dagen na toediening: pijnlijke tong, mond of keel, maagpijn en zuurbranden.

  Deze bijwerkingen ontstaan door ontsteking van de slijmvliezen van mond, keel, slokdarm, maag en darmen. U kunt dit zien aan een vuurrode kleur van de slijmvliezen. Eten en drinken kunnen hierdoor pijnlijk zijn. De arts kan een mondspoeling met calciumfolinaat voorschrijven om de klachten te verminderen. Verder helpt het in veel gevallen om op ijsblokjes te zuigen, tijdens en direct na de chemotherapie. Tijdens de chemokuur kunnen ingrepen aan uw gebit of in uw mond de klachten verergeren. Daarom moet u vóór u aan de chemokuur begint, de tandarts uw gebit laten controleren en eventueel behandelen. Verzorg uw gebit extra goed door een aantal maal per dag te poetsen met een zachte tandenborstel. Ook kunt u spoelen met een desinfecterende mondspoeling. Om maagpijn en brandend maagzuur te bestrijden, kan de arts een maagbeschermend middel voorschrijven. Heeft u (aanleg voor) een maagzweer of heeft u een darmontsteking? Dan zal de arts u vooraf en tijdens het gebruik controleren, zodat de maag- of darmklachten niet te zeer verergeren. Overigens wordt dit middel soms juist gebruikt door mensen met bepaalde darmontstekingen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

• Verminderde vruchtbaarheid

  • Bij vrouwen kunnen de geslachtshormonen verstoord raken, waardoor de menstruatie enige tijd wegblijft en zij minder makkelijk zwanger kunnen raken.
  • Bij sommige mannen kan de vorming van zaadcellen verminderen, waardoor zij tijdelijk onvruchtbaar worden.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Hoofdpijn

• Binnen een tot twee weken na toediening: verhoogde kans op infecties, bloedarmoede en een verhoogde kans op bloedingen. 

  Deze bijwerkingen ontstaan doordat het lichaam minder rode en witte bloedcellen en minder bloedplaatjes aanmaakt. Neem bij de volgende verschijnselen contact op met uw arts: onverklaarbare koorts of keelpijn, blaasjes in de mond en keel, extreme vermoeidheid, bloedneuzen, onverklaarbare blauwe plekken. Door het tekort aan witte bloedcellen bent u ook bevattelijker voor infecties door virussen, bacteriën of schimmels. Neem altijd contact op met uw arts bij infecties als verkoudheid, keelontsteking, griep, steenpuisten en andere huidinfecties.

• Schade aan de lever of de nieren.

  Uw arts zal uw lever en nieren daarom zeer regelmatig controleren. Voordat u dit middel gaat gebruiken, zal uw arts uw bloed op lever- of nieraandoeningen controleren. Bij een ernstige lever- of nieraandoening zal de arts een ander medicijn proberen te vinden. Waarschuw uw arts bij ernstige misselijkheid, ernstige diarree met bloed, kortademigheid en bij gele verkleuring van de huid en het tandvlees (dit laatste wijst op een leverziekte). Door veel te drinken kunt u de schade aan de nieren beperken.

• Longaandoeningen. U kunt dit merken aan een droge kriebelhoest, kortademigheid of koorts.

  In sommige gevallen kan ernstige longontsteking ontstaan. Raadpleeg uw arts bij het optreden van deze klachten.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Zwellingen in de lymfklieren.

  Mocht u een vergroting van de knobbels bemerken in uw nek, liezen of oksels, meld dit dan aan uw arts. De zwellingen kunnen afnemen als u stopt met de behandeling, soms is een behandeling tegen de zwellingen nodig.

• Ontsteking van de alvleesklier.

  Waarschuw uw arts bij zeer hevige aanhoudende buikpijn.

• Allergie, dit merkt u aan huiduitslag, galbulten en jeuk.

  Vermoedt u dat u overgevoelig bent voor dit middel, raadpleeg dan uw arts. Geef aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor methotrexaat. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het middel niet opnieuw krijgt. Een heel enkele keer is allergie ernstig. De huiduitslag gaat dan gepaard met blaren, koorts en ontstoken ogen. Waarschuw dan direct een arts.

• Verhoogde gevoeligheid van een door zonlicht verbrande huid.

  Ga enkele dagen voorafgaand aan de behandeling niet zonnebaden en gebruik bij fel zonlicht een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor.

• Haaruitval en kaalheid. Niet alleen van hoofdhaar, maar ook van wenkbrauwen, wimpers, oksel- en schaamhaar. Na de behandeling zal het haar na ongeveer een maand weer gaan groeien.

  De kans op haaruitval neemt toe bij combinaties van meerdere medicijnen tegen kanker.

• Bijwerkingen op het zenuwstelsel met als verschijnselen hoofdpijn, rugpijn, stijve nek, koorts, sufheid, wazig zien, spraakstoornis of tijdelijke verlammingen.

  Deze bijwerkingen komen vooral voor als u dit medicijn toegediend krijgt in het ruggenmerg (intrathecaal). Ze treden dan meteen na toediening op.

• Psychische klachten zoals problemen met geheugen en concentratie, taalproblemen, desoriëntatie en psychose.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek of in de bijsluiter.

Let op de dosering!
Een te hoge dosering of overmatig gebruik kan ernstige gevolgen hebben voor uw gezondheid.

Daarom adviseren wij u alert te zijn!
Controleer het voorschrift op het recept en etiket van uw medicijndoosje.

Als het (doserings)voorschrift op het etiket is veranderd ten opzichte van de voorafgaande keren en u bent daar niet over geïnformeerd, is het van belang uw behandelend arts te vragen of de gegevens kloppen.

Hoe?

Tabletten

• Neem de tablet zonder kauwen in met een half glas water.
• Breek de tabletten niet door. Ziet u bij het openmaken van de verpakking kapotte tabletten? Sluit de verpakking dan weer goed en breng deze terug naar de apotheek.
• Voorkom dat poeder van de tabletten zich door het huis verspreidt, anders kunnen uw huisgenoten er mee in aanraking komen.
• Krijgt u wat poeder uit gebroken tabletten op uw huid of in uw ogen? Was uw huid dan goed af. Spoel uw ogen met veel water.
• Komen anderen toch met dit middel in contact. Raad hen dan aan zich meteen af te spoelen. Zo beperken ze de risico's tot het minimum.

Injecties
Meestal krijgt u dit middel in het ziekenhuis of in de polikliniek toegediend door een gespecialiseerde verpleegkundige.

Krijgt u dit middel thuis toegediend door de verpleegkundige? U zult merken dat de verpleegkundige zo hygiënisch mogelijk zal werken. Dit om te voorkomen dat de verpleegkundige zelf of uw huisgenoten in contact komen met het middel. De procedure houdt het volgende in.

• Handen wassen voor en na het klaarmaken en toedienen van de injectie.
• Het gebruiken van wegwerpmatjes om morsen te voorkomen.
• Het gebruiken van wegwerpdoekjes om gemorst materiaal op te nemen.
• Alle gebruikte spuiten en naalden gaan in een speciale kunststof afvalcontainer (deze kunt u bij de apotheek verkrijgen, een volle container is hier in te leveren).
• Alle andere gebruikte materialen gaan in een dubbele afvalzak en kunt u met het huisvuil weggooien. Zorg ervoor dat kinderen niet bij de afvalzak kunnen komen!

Wanneer?
Per soort kanker is er een ander type behandeling met een ander toedieningsschema. Uw arts bepaalt dit individueel. Gebruikelijk is eenmaal per week of eenmaal per twee weken een bepaald aantal tabletten of injecties. Ook komen kuren voor van enkele dagen achter elkaar of van enkele dagen per week.

Hoe lang?

• Kanker: het is afhankelijk van het type kanker hoe lang u dit middel moet gebruiken. Soms wordt methotrexaat gebruikt om het terugkomen van de ziekte te voorkomen.
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap of mola: de behandeling duurt meestal enkele dagen. Deze kuur moet dan worden herhaald tot de waardes van het zwangerschapshormoon voldoende zijn gedaald.

Wat te doen met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel? Voor uw directe omgeving, zoals huisgenoten, is het verstandig contact te vermijden met uw lichaamsvloeistoffen. Dit betekent niet dat aanraken of zoenen verboden is. Het gaat alleen om maatregelen om niet in aanraking te komen met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel, omdat het geneesmiddel hierin aanwezig is.

Voor urine, bloed, wondvocht en braaksel: neem de volgende maatregelen tot minimaal 3 dagen na de laatste dosering.
Voor ontlasting gelden deze maatregelen minimaal 7 dagen lang.

• Was uw handen na elk toiletbezoek. Mannen kunnen het best zittend plassen, om spatten te voorkomen.
• Spoel na gebruik van het toilet 2 keer achter elkaar door, met het wc-deksel dicht. Zo voorkomt u spatten. Maak het toilet elke dag schoon.
• Komt u in contact met lichaamsvloeistoffen, bijvoorbeeld bij schoonmaken? Gebruik dan wegwerphandschoenen. *Zit er urine, ontlasting, bloed of braaksel of uw kleding of beddengoed? Doe ze dan meteen in de wasmachine. Was ze niet samen met ander wasgoed. Kunt u ze niet meteen wassen? Bewaar ze dan in een afgesloten plastic zak.
• U kunt resten van urine, ontlasting en braaksel opruimen met een wegwerpmatje of keukenpapier. Gooi ze daarna weg in een dubbele afvalzak. Maak de plek daarna eventueel schoon met een sopje. Spoel het sopje door het toilet.
• Bloed en wondvocht kunnen resten van het medicijn bevatten. Doe daarom verband, gaasjes en ander wegwerpmateriaal in een dubbele afvalzak.
• Ook sperma en vaginale uitscheiding kunnen resten van dit medicijn bevatten. Gebruik een condoom en/of een beflapje. Deze kunt u weggooien in een dubbele afvalzak.
• Wilt u meer weten? Bekijk dan de adviezen op kanker.nl.

Vergeten

Het is belangrijk dat u dit middel consequent blijft slikken. Mocht u toch een dosis vergeten, neem deze dan zo snel mogelijk in. Maar neem geen dubbele dosis.

Tabletten

• Als u dit middel 1 keer per week gebruikt: bent u de tabletten vergeten en komt u hier binnen een dag achter? Neem de tabletten dan alsnog in. De week er op neem u de methotrexaat weer op de gebruikelijke dag. Ontdekt u het de volgende dag, bel dan de verpleegkundige voor advies.
• Als u dit middel gedurende enkele dagen om de dag gebruikt: ontdekt u het nog dezelfde dag? Neem de tabletten dan meteen in. Ontdekt u het de volgende dag? Bel dan de verpleegkundige of arts voor advies.
• Als u dit middel gedurende een aantal dagen 1 keer per dag moet gebruikt: duurt het nog meer dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 8 uur? Bel dan uw verpleegkundige of arts voor advies.

Injecties in het ziekenhuis
Bent u de afspraak vergeten? Neem dan contact op met het ziekenhuis om een nieuwe afspraak te maken.

Foliumzuur of folinezuur
Bent u de foliumzuur of folinezuur vergeten in te nemen? Neem die dan zo snel mogelijk alsnog in, ook als het al bijna tijd is voor de volgende dosis. Deze medicijnen zijn nodig om de bijwerkingen van methotrexaat te bestrijden. Bent u meer dan een dag te laat met innemen? Bel dan ook de verpleegkundige of arts voor advies.

Verboden

autorijden?
Dit middel vermindert de rijvaardigheid niet.

alcohol drinken?
Gebruik geen alcohol. Zowel alcohol als methotrexaat hebben een negatieve invloed op de lever. Door de combinatie is de kans op een leveraandoening veel groter.

Bovendien irriteert alcohol de slijmvliezen van het maagdarmkanaal. Het vergroot daardoor de kans op bijwerkingen op de maag en de darmen.

alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'Samenstelling'.

Raadpleeg uw arts als u ook een van de volgende medicijnen gebruikt of gaat gebruiken. Uw arts kan beslissen of er een ander medicijn mogelijk is met dezelfde werking. Als de arts beslist dat u de combinatie wel kunt gebruiken zijn meestal extra bloedcontroles nodig.

• Het afweeronderdrukkende middel ciclosporine. Dit medicijn en methotrexaat kunnen elkaars werking en bijwerkingen versterken.
• Maagzuurremmers, zoals omeprazol en pantoprazol. Maagzuurremmers versterken de werking en bijwerkingen van methotrexaat. Mogelijk moet u tijdelijk stoppen met de maagzuurremmer.
• De antibiotica co-trimoxazol (trimethoprim/sulfamethoxazol) en trimethoprim kunnen de bijwerkingen van methotrexaat versterken. Bij bepaalde type leukemie mag de combinatie soms wel worden gebruikt.
• Probenicide (een middel tegen jicht). Dit medicijn versterkt de bijwerkingen van methotrexaat.
• Pijnstillers van het NSAID-type, zoals ibuprofen, naproxen, diclofenac en indometacine. Deze pijnstillers versterken de bijwerkingen van methotrexaat.
• De middelen tegen epilepsie, valproïnezuur, carbamazepine, fenytoïne, en fenobarbital. Sommige van deze medicijnen worden ook gebruikt bij zenuwpijn en manische depressiviteit. Methotrexaat kan de werking van deze medicijnen verminderen.
• Levetiracetam, een medicijn tegen epilepsie. Levetiracetam versterkt de werking en bijwerkingen van methotrexaat. Uw arts zal u daarom extra controleren.
• Vaccins. Meld altijd aan de arts dat u methotrexaat gebruikt. Methotrexaat kan de werkzaamheid van sommige soorten vaccins verminderen en de kans op bijwerkingen door de vaccins vergroten. Overleg met uw apotheker of arts als u moet worden gevaccineerd.
• De bloedverdunners acenocoumarol en fenprocoumon. Methotrexaat kan de werking van de bloedverdunner beïnvloeden. Licht de trombosedienst daarom in als u methotrexaat gaat gebruiken, de dosering verandert of als u stopt met het gebruik van methotrexaat.
• Sommige medicijnen tegen hiv. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

Als u overweegt vrij verkrijgbare medicijnen (zonder recept) te gaan gebruiken, overleg dan eerst met uw apotheek. De werkzame stoffen van een vrij verkrijgbaar medicijn kan voor een wisselwerking met uw voorgeschreven medicatie zorgen.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Het is belangrijk dat uw arts weet welke medicijnen u nog meer gebruikt. Neem daarom uw medicatieoverzicht mee als u naar het ziekenhuis gaat. Dit is een overzicht waarop staat welke medicijnen u gebruikt, maar ook of u bijvoorbeeld allergisch bent voor bepaalde medicijnen. U kunt dit overzicht bij uw eigen apotheek opvragen. Krijgt u in het ziekenhuis nieuwe medicijnen, of verandert er iets aan uw medicijngebruik? Geef dit dan ook weer door aan uw eigen apotheek. Dan blijft uw medicatieoverzicht actueel.

Zwangerschap

Zwangerschap
U mag dit medicijn NIET gebruiken als u zwanger bent. Tijdens de chemokuur en tot 6 maanden daarna mag u niet zwanger worden. Het kan een miskraam veroorzaken. Daarnaast kan dit medicijn aangeboren afwijkingen bij het kind veroorzaken.

Borstvoeding
Geef GEEN borstvoeding als u dit middel moet gebruiken. Van dit middel komt veel in de moedermelk terecht. Het zal ernstige bijwerkingen bij het kind geven.

Stoppen

Een chemokuur is zwaar en kan moeilijk vol te houden zijn, ook al helpt het u de ziekte te verslaan. Wordt de behandeling u te zwaar, bespreek dat dan met uw arts of verpleegkundige. Samen kunt u de bijwerkingen bespreken en kijken of er alternatieven zijn.

Handelsinformatie

Methotrexaat is sinds 1954 internationaal op de markt. Een veelgebruikte benaming voor methotrexaat is MTX.

Methotrexaat tegen kanker is op recept verkrijgbaar onder de merknaam Emthexate en als het merkloze Methotrexaat. Het is te verkrijgen in tabletten en injecties.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.