Introductie

Isoniazide doodt bacteriën en wordt gebruikt bij bacteriële infecties.

Artsen schrijven het voor bij tuberculose (tbc).

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Isoniazide doodt bacteriën (antibioticum).
• Bij tuberculose (tbc).
• Gebruik de drank of de tabletten het liefst op een lege maag, dat is 1 uur voor het ontbijt. Dat werkt het beste. Krijgt u maagpijn of wordt u misselijk door dit medicijn? Neem het dan in na het eten.
• De arts of verpleegkundige kan de injectie in een bloedvat of in een spier geven.
• Hoofdpijn, blozen, opvliegers, jeuk en misselijkheid kunnen ontstaan in combinatie met bepaalde voedingsmiddelen. Kijk op de website voor advies, of vraag het na bij uw apotheek.
• Isoniazide kan ook buikpijn en diarree veroorzaken. Overleg met uw arts als u hier veel last van heeft.
• Andere belangrijke bijwerkingen: tintelingen in de ledematen, slecht zien, vermoeidheid of concentratiestoornissen. Overleg bij deze verschijnselen met uw arts. Ze kunnen ontstaan door beschadiging van uw zenuwen. Vitamine B6 (pyridoxine) kan veel van deze bijwerkingen voorkomen. Mogelijk schrijft uw arts u daarom ook pyridoxine voor.
• De kuur duurt minstens een half jaar. Gebruik dit medicijn zo lang als de arts heeft voorgeschreven. Ook als de infectie genezen lijkt, want misschien zijn er nog bacteriën over.

Werking

Tuberculose

Oorzaak
Tuberculose is een infectie door de bacterie Mycobacterium tuberculosis, de tuberkelbacterie. Deze bacterie verspreidt zich via druppeltjes, die in de lucht komen door hoesten, niezen of spreken. Inademing van deze lucht leidt tot besmetting.

Tuberculose begint vaak met een longontsteking, die meestal binnen een paar weken geneest. Als er sprake is van longontsteking spreken we van  'actieve tuberculose'. Dit wordt ook wel 'open tbc' genoemd. Soms verloopt de infectie zo licht, dat u deze niet eens opmerkt. De bacterie kan echter wel 'slapend' aanwezig blijven en soms jaren later weer actief worden.

Dit gebeurt dan meestal als uw weerstand vermindert, bijvoorbeeld door ouderdom of een andere ziekte. Dan kan er (weer) een longontsteking ontstaan. Maar de ontsteking kan zich ook uitbreiden naar andere delen van het lichaam, zoals de klieren, botten en hersenvliezen.

Diagnose
Met de Mantoux-test kan de arts nagaan of u in contact bent geweest met de tuberkelbacterie. De eerste 8 weken na besmetting kan de test de infectie soms nog niet aantonen.

Een besmetting voorkomen
Bent u in contact bent geweest met iemand met besmettelijke tbc of is de uitslag van de Mantoux-test nog niet bekend? Dan schrijven artsen soms isoniazide voor om tuberculose te voorkomen. Alleen kinderen onder de 5 jaar en mensen met een verminderde weerstand komen hiervoor in aanmerking.

Behandeling
Is eenmaal een tbc-infectie vastgesteld, dan zal er behandeling met medicijnen volgen. Daarmee wordt de kans op actieve tuberculose in latere jaren sterk verkleind. Als u actieve longtuberculose heeft, moet u minstens 6 maanden lang een combinatie van antibiotica gebruiken. Als de tuberculose ook in andere organen zit of als u een verminderde weerstand heeft kan de kuur langer duren. Deze lange kuur is nodig om alle achtergebleven bacteriën te bestrijden.

Werking
Isoniazide doodt de tuberkelbacteriën. Het dringt goed door in de longen en de andere geïnfecteerde organen. Het wordt bij de behandeling van actieve tuberculose altijd gecombineerd met andere antibiotica zoals rifampicine, pyrazinamide of ethambutol. Door de combinatie van antibiotica is de kans kleiner dat de bacterie ongevoelig wordt.

Bijwerkingen

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Zenuwbeschadiging. U kunt dat merken aan tintelingen of een doof gevoel in de ledematen. En aan slecht zien, vermoeidheid en concentratiestoornissen. En aan psychische veranderingen en verschijnselen die lijken op dementie.

  Een aantal van deze verschijnselen komt door een tekort aan vitamine B6. Vitamine B6 wordt ook wel pyridoxine genoemd. Om het risico hierop te verlagen schrijven artsen ook wel tegelijk pyridoxine voor, in een lage doses, 10 tot 20 mg per dag.
  In de volgende situaties is de kans op deze bijwerking groter: bij mensen ouder dan 45 jaar, alcoholisten en zwangeren. En bij mensen met diabetes, hiv-infectie, of een verminderde nierfunctie. En bij ondervoeding en bij een hoge dosering. Is dit voor u van toepassing en krijgt u geen pyridoxine? Overleg dan met uw arts of u pyridoxine moet gaan gebruiken.

• Maagdarmklachten, zoals maagpijn, misselijkheid, buikpijn, diarree

  Bij maagklachten kunt u het medicijn het beste na het eten innemen.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Epilepsie-aanvallen

  Mensen met epilepsie hebben meer kans hierop. Overleg voor gebruik eerst met uw arts.

• Verstoring van de lichaamseigen hormoonbalans. Hierdoor kan bij vrouwen de menstruatie uitblijven. Bij mannen kan borstvorming ontstaan. Of kunt u een opgezwollen gezicht krijgen.

  Heeft u hier last van, raadpleeg dan uw arts.

• Als u diabetes heeft, kunt u een te hoog bloedglucose krijgen door dit medicijn

  Controleer daarom vaker uw bloedglucose.

• Leverontsteking. U kunt dit merken aan een gevoelige, opgezwollen buik of donkere urine. Of een gele verkleuring van de huid of het oogwit.

  Raadpleeg dan direct uw arts. Heeft u al een verminderde werking van de lever? Dan zal uw arts uw leverwerking extra controleren en zo nodig de dosering aanpassen.

• Ontsteking van de alvleesklier. Waarschuw een arts bij plotselinge hevige pijn in uw bovenbuik.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U kunt dit merken aan een ernstige huiduitslag met roodheid en jeuk, blaren of ontsteking van de huid. En koorts en gewrichtsontstekingen.

  Raadpleeg bij één of meer van deze verschijnselen direct uw arts. U mag dit medicijn niet meer gebruiken. Geef aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor isoniazide. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.
  Bij mensen die lupus erythematodes (LE) hebben kan de ziekte verergeren.

• Bij mensen met een aangeboren tekort van het enzym G6PD kan een ernstige bloedafwijking ontstaan. U merkt deze bloedafwijking aan vermoeid en duizelig zijn. En aan bleke kleur, gele huid, donkere kleur van uw plas en kortademig zijn.

  Overleg met uw arts. Weet u dat u een G6PD-tekort heeft? Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u medicijnen die problemen veroorzaken bij G6PD-tekort niet meer krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de goede dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Tabletten: neem de dosis in met een half glas water.
• Drank: meet de dosis nauwkeurig af met de bijgeleverde maatbeker of maatpipet.
• Injectie: uw arts of verpleegkundige geeft deze in een spier of in een bloedvat.

Wanneer?
Gebruik het medicijn het liefst een uur voor het ontbijt. Het wordt dan het beste in het lichaam opgenomen. Als u maagklachten van dit medicijn krijgt, kunt u het medicijn beter vlak na het ontbijt innemen.

Hoe lang?
De kuur duurt in het algemeen 6 maanden als men in contact is geweest met iemand met actieve tbc. Als bij u tuberculose is aangetoond, dan duurt de behandeling met meerdere medicijnen meestal 6 maanden of langer. Ook al heeft u geen last van infectieverschijnselen, maak toch de kuur af zoals uw arts het heeft voorgeschreven. Anders heeft u kans dat nog niet alle bacteriën zijn verdwenen.

Vergeten

Het is belangrijk dit medicijn altijd in te nemen. Bent u toch een dosis vergeten: neem de vergeten dosis alsnog zo snel mogelijk in. Duurt het minder dan 8 uur voordat u de volgende dosis moet innemen? Sla dan de vergeten dosis over en hervat uw normale schema. De vergeten dosis neemt u aan het eind van de kuur in. U verschuift dus het moment waarop u de kuur beëindigt. Maakt u wel de hele kuur af!

Verboden

autorijden?
Slecht zien, concentratiestoornissen, vermoeidheid, psychische klachten en epilepsieaanvallen komen een heel enkele keer voor bij dit medicijn. Neem dan geen deel aan het verkeer.

alcohol drinken?
Alcohol versterkt de bijwerkingen maagpijn, zenuwbeschadiging en leverafwijkingen. Gebruik daarom liever geen alcohol tijdens de behandeling.

alles eten?
Voedsel en drank waarin veel tyramine of histamine zit, kan bij gevoelige personen klachten geven. U kunt last krijgen van hoofdpijn, blozen, opvliegers, jeuk en misselijkheid.

• Tyraminerijk voedsel en drank zijn bijvoorbeeld oude gerijpte kaas, camembert, brie, biergist en marmite. En witbier, zware bieren zoals Belgisch bier en tapbier, champagne en chiantiwijn.
• Histaminerijk voedsel is bijvoorbeeld bepaalde vissoorten, zoals makreel, tonijn, kabeljauw, haring, sardines. En garnalen (kroepoek, trassi), en schaal- en schelpdieren.

Heeft u hier last van? Vermijd dan deze middelen. Overleg hierover met uw diëtist. Uw diëtist kunt u een compleet voedingsadvies geven.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen.

In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• De antischimmelmedicijnen itraconazol en ketoconazol. Isoniazide kan de werking hiervan verminderen.
• De antistollingsmedicijnen, acenocoumarol en fenprocoumon. Isoniazide kan de werking van acenocoumarol en fenprocoumon versterken. Meld het aan de trombosedienst als u isoniazide gaat gebruiken. Ook als de dosering van isoniazide wijzigt of als u stopt met isoniazide, moet u de trombosedienst hierover inlichten.
• De medicijnen tegen epilepsie carbamazepine en fenytoïne. Isoniazide kan de werking en bijwerkingen hiervan versterken. Overleg voor gebruik met uw arts.
• Theofylline, een medicijn dat wordt gebruikt bij astma en COPD. Isoniazide kan de werking en bijwerkingen hiervan versterken. Overleg voor gebruik met uw arts.
• Buiktyfusvaccin (capsules). Het buiktyfusvaccin dat u via de mond kunt innemen, mag u niet gebruiken. Het is wel mogelijk het vaccin via een injectie te krijgen. Neem hierover contact op met uw arts.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
U kunt dit medicijn veilig gebruiken. Het wordt al jarenlang gebruikt door zwangere vrouwen zonder nadelige gevolgen voor het kind.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. Het medicijn komt in kleine hoeveelheden in de moedermelk terecht, maar is niet schadelijk voor het kind.

Stoppen

Maak de kuur af. Als u de kuur niet afmaakt, is de bacterie waarschijnlijk nog niet verdwenen en kunt u opnieuw geïnfecteerd raken. Als u allergische reacties of ernstige bijwerkingen krijgt, moet u wel stoppen met de kuur. Neem in dat geval direct contact op met uw arts.

Handelsinformatie

Ja, u heeft een recept nodig.

Isoniazide is sinds 1952 internationaal op de markt. Het is op recept te krijgen als het merkloze Isoniazide in tabletten, drank en injecties.

Isoniazide wordt ook wel INH genoemd.

Isoniazide is ook te krijgen in combinatie met een andere werkzame stof onder de merknaam Rifinah.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.