Introductie
Estradiol en norethisteron zijn vrouwelijke geslachtshormonen. Estradiol is een oestrogeenhormoon en norethisteron een progestageenhormoon.
Oestrogeen- en progestageenhormonen spelen een belangrijke rol bij de vruchtbaarheidscyclus.
Het progestageenhormoon zit in dit medicijn om te voorkomen dat het oestrogeenhormoon bijwerkingen op de baarmoeder veroorzaakt.
Artsen schrijven dit medicijn voor bij overgangsklachten. Het werd vroeger ook gebruikt bij botontkalking.
Instructiefilmpje
Film 1 - Slikken van medicijnen
Highlight
- Estradiol is een oestrogeenhormoon en norethisteron een progestageenhormoon. Het progestageenhormoon voorkomt bijwerkingen van het oestrogeenhormoon op de baarmoeder.
- Bij overgangsklachten (zoals opvliegers).
- Overgangsklachten: u heeft minder klachten binnen enkele weken.
- In het begin kunt u last krijgen van misselijkheid, hoofdpijn en pijnlijke borsten, doorbraakbloedingen of vocht of slijm uit de vagina. Blijft u last houden? Gan dan naar uw arts.
- Andere bijwerkingen zijn: dikke enkels en voeten, zwaarder worden, buikpijn, diarree, een opgeblazen gevoel en stemmingsveranderingen, zoals minder zin in vrijen. Raadpleeg uw arts als u veel last heeft van deze bijwerkingen.
- Gebruik dit medicijn niet langer dan 1 of 2 jaar. Als u het langer gebruikt, heeft u meer kans op borstkanker of hartvaatziekten.
Werking
Overgangsklachten
Verschijnselen
Door een tekort aan oestrogenen kunt u overgangsklachten krijgen zoals menstruatiestoornissen, opvliegers, zweetaanvallen, slaapproblemen, prikkelbaarheid en stemmingswisselingen. Het slijmvlies van de vagina kan droger worden, waardoor het vrijen pijnlijk kan zijn en er zich makkelijker vaginale infecties kunnen voordoen.
Oorzaak
Als tussen het 40e en 55e levensjaar de activiteit van de eierstokken geleidelijk afneemt, ontstaat er een tekort aan oestrogenen in het lichaam. De menstruatie houdt geleidelijk aan op. De laatste menstruatie heet de menopauze. Na de menopauze maakt het lichaam minder oestrogenen aan dan tijdens de vruchtbare levensfase. Door dit tekort aan oestrogenen ontstaan overgangsklachten. Ook als de eierstokken operatief zijn verwijderd, ontstaan er overgangsverschijnselen.
Behandeling
Artsen schrijven dit medicijn alleen voor als de overgangsklachten u ernstig hinderen in de normale dagelijkse bezigheden.
Het progestageenhormoon voorkomt dat het baarmoederslijmvlies te veel gaat groeien en er mogelijk baarmoederkanker ontstaat. Als u geen baarmoeder meer heeft, hoeft u geen progestageenhormoon te gebruiken. Dan kunt u een medicijn met uitsluitend oestrogeenhormoon gebruiken. Er zijn verschillende doseerschema’s.
- Oestrogeenhormoon aaneengesloten gebruiken en het progestageen hormoon op minstens tien, maar liever twaalf tot veertien dagen per vier weken erbij. Na de laatste dosis van het progestageen hormoon ontstaat een onttrekkingsbloeding die vergelijkbaar is met de bloeding in de stopweek van de anticonceptiepil. Voorbeelden van deze combinatie zijn Trisequens en Estracomb.
- Oestrogeenhormoon aaneengesloten gebruiken en op alle dagen progestageen hormoon erbij. Hierbij kan soms een doorbraakbloeding ontstaan op een onvoorspelbaar moment. Na enkele maanden wordt dit minder. Voorbeelden van deze combinatie zijn Kliogest en Activelle.
Werking
Estradiol vult de hoeveelheid oestrogenen aan. Hierdoor verminderen de overgangsklachten. Norethisteron voorkomt dat het baarmoederslijmvlies bovenmatig gaat groeien en er mogelijk baarmoederkanker ontstaat.De gunstige werking bij overgangsklachten is pas na enkele weken merkbaar.
Botontkalking
Na de overgang maakt uw lichaam minder oestrogenen. Hierdoor kunnen uw botten brozer worden. Dit heet botontkalking of osteoporose. U kunt hierdoor sneller uw botten of ruggenwervels breken.
Behandeling
Vroeger werd estradiol met norethisteron gebruikt om botontkalking en botbreuken te voorkomen bij vrouwen na de overgang. Maar ze kunnen na een lange tijd bijwerkingen veroorzaken zoals trombose in de benen of de longen. Ook verhogen ze de kans op het krijgen van borstkanker. Daarom worden ze niet meer aangeraden om botontkalking te voorkomen bij vrouwen na de overgang.
Bijwerkingen
Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)
Misselijkheid, hoofdpijn en pijnlijke of gespannen borsten.
Deze klachten horen na enige tijd vanzelf over te gaan. Zo niet, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Het kan zijn dat u een lagere dosis moet gebruiken.
Doorbraakbloedingen ('spotting') of meer of minder vocht of slijm uit de vagina dan normaal.
Deze klachten horen na enige tijd vanzelf over te gaan. Als u last blijft houden, raadpleeg dan uw arts.
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Vasthouden van vocht (dikke enkels en voeten).
U merkt dit ook aan een toename van uw lichaamsgewicht. Hierdoor kan uw bloeddruk iets stijgen. Gebruik van een lagere dosis kan deze bijwerking meestal voorkomen. Het is zelden zo ernstig dat u met dit medicijn moet stoppen.
Buikpijn, diarree en een opgeblazen gevoel
Stemmingsveranderingen, nervositeit, depressiviteit en minder zin in vrijen
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Huidafwijkingen, zoals bruine vlekken op de huid, droge huid, acne of huidirritatie onder invloed van zonlicht.
Raadpleeg uw arts, als u hier last van heeft.
Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dat aan huiduitslag, jeuk of galbulten. Dit kan zich ook uiten in 'angio-oedeem': een zwelling van het gezicht, lippen, mond, tong of keel. U kunt hierbij erg benauwd worden.
Als dit ontstaat, moet u onmiddellijk een arts opzoeken of naar de Eerste-Hulpdienst gaan. U mag dit soort middelen in de toekomst dan niet meer gebruiken. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of een ander oestrogeenhormoon niet opnieuw krijgt.
Als u endometriose heeft, kunt u hier meer last van krijgen. Bij endometriose groeit weefsel dat lijkt op baarmoeder-slijmvlies op plaatsen buiten de baarmoeder.
Neem contact op met uw arts als u meer of langduriger endometrioseklachten heeft, zoals buikpijn en menstruatiepijn.
Trombose, waarbij een bloedstolseltje een bloedvat kan afsluiten. Dat gebeurt meestal in een been, soms komt het bloedstolsel in de longen terecht. U kunt trombose herkennen aan een dikke, harde, rode en pijnlijke plek op het been, soms aan pijn in de kuit en een zwaar gevoel in het been, zelden aan plotseling optredende kortademigheid, soms met pijn of het ophoesten van bloed.
Waarschuw in deze gevallen onmiddellijk een arts, of ga meteen naar de Eerste Hulp dienst.
Beroerte (herseninfarct). Heeft u eerder een beroerte gehad? U heeft dan meer kans op trombose of het opnieuw krijgen van een beroerte.
Overleg met uw arts of u dit medicijn mag gebruiken.
Als u acute porfyrie heeft, een stofwisselingsziekte waarbij men aanvallen krijgt van buikpijn, braken, koorts en hartkloppingen: dit middel kan een aanval uitlokken.
Geef aan de apotheek door dat u acute porfyrie heeft. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of andere uitlokkende middelen niet krijgt.
Verhoging van een bepaald soort vetten, triglyceriden, in het bloed.
Als u al een te hoog vetgehalte in uw bloed heeft, zal uw arts u daar extra op controleren. Indien mogelijk, zal uw arts eventueel de dosering aanpassen of een ander medicijn aan u voorschrijven.
Heeft u angina pectoris (hartkramp), of ooit een hartaanval gehad? Het is niet zeker of u dit medicijn dan veilig kunt gebruiken. Mogelijk heeft u meer kans op klachten van angina pectoris, of het opnieuw krijgen van een hartaanval. Overleg met uw arts of u dit medicijn mag gebruiken.
Bij gebruik langer dan een half tot één jaar:
De kans op onderstaande bijwerkingen is groter naarmate u dit medicijn langer gebruikt. Daarom is het belangrijk elk half jaar met uw arts te overleggen of het gebruik van dit medicijn nog nodig is. Als u stopt met het medicijn daalt de kans op deze bijwerkingen weer.
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Borstkanker
Het risico op borstkanker is iets hoger, dan bij vrouwen die geen hormonen gebruiken. Bij vrouwen die borstkanker hebben of hebben gehad, kan de tumor groeien of terugkomen door het gebruik van dit middel. U kunt dit middel daarom beter niet gebruiken. Overleg met uw arts over een mogelijk alternatief. Indien dit er niet is, kunt u bij sommige vormen van borstkanker, wanneer is aangetoond dat de tumor ongevoelig is voor hormonen, dit middel wel gebruiken.
Leveraandoeningen en galstenen. Krijgt u hevige pijnaanvallen in de bovenbuik, een gevoelige, opgezwollen buik of een gele verkleuring van het oogwit of van de huid? Waarschuw dan een arts.
De galstenen zelf zijn vaak pijnloos, een enkele keer ontstaat er een galblaaskoliek. U merkt dit aan hevige pijnaanvallen in de bovenbuik. Waarschuw dan een arts. Een leveraandoening merkt u aan een gevoelige, opgezwollen buik of een gele verkleuring van het oogwit of van de huid. Waarschuw dan een arts.
Dementie bij vrouwen ouder dan 65 jaar.
Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Uitleg frequenties
Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen
Gebruik
Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.
Hoe?
Innemen met een glas water.
Wanneer?
U mag het medicijn innemen op elk moment van de dag. Het beste kunt u een vast tijdstip kiezen, bijvoorbeeld 's ochtends bij het ontbijt, dan vergeet u minder snel een dosis.
- Trisequens: houd precies de volgorde van innemen aan van de kalenderverpakking. Begin met de eerste tablet op de vijfde dag van de menstruatie. Heeft u geen of een zeer onregelmatige menstruatie? U kunt dan ook meteen beginnen. U slikt deze tablet continu door, zonder stopdagen. Na het innemen van de laatste tablet met het progestageenhormoon zal na enkele dagen een op een menstruatie lijkende onttrekkingsbloeding ontstaan. Deze is vergelijkbaar met de bloeding in de stopweek van de anticonceptiepil.
- Activelle, Kliogest: het maakt niet uit wanneer u begint. U slikt deze tablet continu door, zonder stopdagen. In de eerste maanden kunnen doorbraakbloedingen ontstaan. Deze verdwijnen vanzelf. Blijf gewoon doorgaan met het innemen van de tabletten.
Hoe lang?
Gebruik dit medicijn liever niet langer dan 1 of 2 jaar. Probeer na een half jaar te stoppen om na te gaan of uw klachten over zijn. Als de klachten terugkeren, kunt u in overleg met uw arts weer doorgaan met de behandeling.
Vergeten
Het is belangrijk dat u dit medicijn op de zelfde tijden blijft slikken. Als u toch een dosis vergeten bent:
U gebruikt dit medicijn 1 keer per dag: duurt het nog meer dan 12 uur voor u de volgende tablet inneemt? Neem de vergeten tablet dan alsnog in.
Duurt het nog minder dan 12 uur? Sla de vergeten tablet dan over.
Verboden
autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Ja, dat kan. U mag autorijden, en u mag eten en drinken zoals u normaal doet
Wisselwerking
Dit medicijn kan wisselwerkingen hebben met andere medicijnen.
Het medicijn waarmee de belangrijkste wisselwerking optreedt, is het volgende. In de tekst hieronder staat alleen de werkzame stof van dit medicijn, dus niet de merknaam. Of uw medicijn die werkzame stof bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.
- Tamoxifen en fulvestrant (anti-oestrogenen) en anastrozol, exemestaan en letrozol (aromatase-remmers) die gebruikt worden bij bepaalde vormen van borstkanker. Deze middelen en estradiol kunnen elkaars werking tegengaan. Overleg met uw arts.
Twijfelt u eraan of bovenstaande wisselwerking voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.
Zwangerschap
Zwangerschap
Gebruik dit middel NIET tijdens de zwangerschap of als u zwanger wilt worden. Als u dit middel gebruikt en u raakt zwanger, overleg dan met uw arts.
Dit medicijn is niet geschikt als anticonceptiepil. De anticonceptiepil bevat een zwaarder hormoon.
Als u niet zeker weet of u nog zwanger kunt worden, moet u extra maatregelen nemen, bijvoorbeeld door ook condooms te gebruiken. Mogelijk is een gewone anticonceptiepil geschikter voor u. Raadpleeg daarover uw arts. Als uw laatste menstruatie meer dan één jaar geleden was, zijn extra maatregelen waarschijnlijk niet meer nodig.
Borstvoeding
Dit medicijn wordt meestal alleen gebruikt door vrouwen die niet meer zwanger kunnen worden en dus geen borstvoeding geven. Geeft u toch borstvoeding? Dit medicijn komt in de moedermelk terecht. De hoeveelheid is echter uiterst gering en schadelijke effecten voor de zuigeling zijn er waarschijnlijk niet.
Een groter probleem is echter dat het oestrogeenhormoon de borstvoeding laat teruglopen. Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts.
Stoppen
U kunt met dit medicijn stoppen wanneer u wilt. Als u stopt, kunnen de klachten terugkeren. In dat geval kunt u in overleg met uw arts de behandeling weer een half jaar voortzetten.
Handelsinformatie
Estradiol is sinds 1928 internationaal op de markt. Norethisteron sinds 1957. Tabletten met een combinatie van estradiol met norethisteron zijn op recept verkrijgbaar onder de merknamen Activelle, Kliogest en Trisequens.
De samenstelling van Activelle en Kliogest is voor alle tabletten gelijk.
Van de Trisequens tabletten varieert de samenstelling: de eerste twaalf dagen uitsluitend estradiol (blauwe tablet), de volgende tien dagen estradiol gecombineerd met norethisteron (witte tablet), de laatste zes dagen uitsluitend estradiol in een lagere dosering (rode tablet).
Disclaimer
Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.