Introductie

Bortezomib remt de groei van kankercellen.

Artsen schrijven het voor bij kanker van het beenmerg (de ziekte van Kahler) en lymfeklierkanker.

Highlight

• Bortezomib remt de groei van kanker.
• Bij kanker van het beenmerg (de ziekte van Kahler) en lymfeklierkanker.
• U krijgt dit medicijn als een injectie in het ziekenhuis of de polikliniek.
• Bloedafwijkingen kunnen optreden. U merkt dit vooral aan bloedingen, een bleke huid, moeheid en meer infecties, zoals longontsteking, blaasontsteking of huidinfecties. Uw arts zal uw bloed regelmatig controleren.
• U kunt last krijgen van misselijk gevoel, overgeven, diarree en verstopping. Zorg dat u extra drinkt als u diarree heeft of moet overgeven.
• Andere bijwerkingen zijn spierpijn en zenuwpijn. Vraag advies wat u tegen de bijwerkingen kunt doen.
• U kunt ook last krijgen van moeheid en duizelig zijn. Rijd geen auto zolang u last heeft van deze bijwerkingen.
• Vrouwen mogen tijdens en tot 3 maanden na de behandeling niet zwanger worden. Mannen mogen tot 3 maanden na stoppen geen kind verwekken. Overleg met uw arts over betrouwbare anticonceptie.
• Geef geen borstvoeding als u dit medicijn gebruikt. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt. Als het in de moedermelk komt, kan het slecht zijn voor de baby.

Werking

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende ziekten, waarbij lichaamscellen ongeremd groeien. Het gevolg zijn tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die slecht kan aflopen als u er niets aan doet.

Dankzij nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling van veel soorten kanker mogelijk. 

Artsen schrijven bortezomib voor bij:

• Lymfeklierkanker (mantelcellymfoom), een kanker in het lymfestelsel. Het wordt ook wel non-Hodgkin-lymfoom genoemd. Het lymfestelsel bestaat uit de lymfeklieren, de milt, amandelen, het beenmerg en de zwezerik (thymus). Bortezomib wordt bij mantelcellymfoom gebruikt als stamceltransplantatie niet mogelijk is. U gebruikt dan bortezomib samen met rituximab, cyclofosfamide, doxorubicine en prednison.
• Ziekte van Kahler (multipel myeloom), een kanker van het beenmerg. De ziekte van Kahler ontstaat door ongecontroleerde groei van slechte witte bloedcellen (plasmacellen). Deze cellen kunnen op meerdere plekken in het beenmerg zitten. Hierdoor kan het beenmerg minder andere gezonde bloedcellen maken. Ook verzamelen deze slechte bloedcellen zich in de botten en beschadigen daar het botweefsel.

Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. Sommige klachten komen bij vrijwel alle kankersoorten voor, zoals erge moe zijn, geen eetlust hebben en afvallen (bijvoorbeeld meer dan 3 kilo per maand).

• Bij lymfeklierkanker (mantelcellymfoom) merkt u zwellingen in hals, onder uw oksels of liezen, koorts of 's nachts zweten.
• Bij de ziekte van Kahler heeft u botpijn in rug, ribben, nek of bekken en botbreuken. Ook ontstaat er bloedarmoede, waardoor u snel moe bent. Verder ontstaan door de verminderde afweer sneller infecties en bloedingen, bijvoorbeeld blauwe plekken, neusbloedingen of bloedend tandvlees.

Behandeling
De behandeling hangt af van de plaats waar de kanker zit en de fase van de ziekte. Het bestaat bijvoorbeeld uit chemotherapie (behandeling met medicijnen tegen kanker), bestraling, operatie of stamceltransplantatie.

Verder is de behandeling bij de ziekte van Kahler erop gericht om pijn, botontkalking, infecties en bloedarmoede te behandelen en te voorkomen.

Bortezomib kan alleen of in combinatie met andere medicijnen tegen kanker worden gebruikt. Dit hangt af of u eerder bent behandeld en of een stamceltransplantatie bij u mogelijk is. 

Werking
Bortezomib remt de groei van kankercellen en vermindert het aantal daarvan. Hierdoor kan het beenmerg meer gezonde bloedcellen maken en duurt het langer voor de kankercellen weer groeien.

Bijwerkingen

Dit medicijn werkt sterk op kankercellen, maar ook op gezonde lichaamscellen. Hierdoor kunnen bijwerkingen ontstaan.

Door de lijst van bijwerkingen kan het lijken dat het medicijn erger is dan de ziekte. Maar de bijwerkingen komen lang niet bij iedereen in dezelfde mate voor. Ook worden de bijwerkingen na de behandeling steeds minder.

Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende:

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Te weinig witte en rode bloedcellen en bloedplaatjes

  Uw arts zal uw bloed regelmatig laten controleren. Soms moet u tijdelijk met de behandeling stoppen tot het aantal bloedcellen weer voldoende is.

  o Witte bloedcellen beschermen het lichaam tegen ziektes. Door te weinig witte bloedcellen wordt u sneller ziek. U merkt dit aan vaker infecties, zoals verkoudheid, bronchitis, longontsteking, blaasontsteking of huidinfecties. Of aan keelpijn, koorts en blaren in de mond. Krijgt u koorts of verschijnselen van een infectie, zoals benauwdheid, kortademigheid en hoesten? Raadpleeg dan altijd meteen uw arts.
  o Te weinig rode bloedcellen (bloedarmoede) merkt u aan snel moe voelen, een bleek uw gezicht, moeite met ademen en hartkloppingen.
  o Te weinig bloedplaatjes merkt u aan bloedingen, zoals bloedneuzen, kleine rode vlekjes op de huid, snel blauwe plekken en bloed in uw plas. Waarschuw uw arts als u deze klacht heeft.

• Maagdarmklachten, zoals misselijk gevoel, overgeven, verminderde eetlust, diarree en verstopping. Zelden meer winden laten, maag- en buikpijn en opgeblazen gevoel.

• Spierpijn. Zelden spierzwakte en spiertrekkingen.

• Ernstige zenuwbeschadiging. U merkt dit aan een doof gevoel in voeten of handen, pijnlijke spierkrampen, tintelingen in benen en armen, trillen en moeite met staan en lopen. Waarschuw dan direct uw arts.

• Moeheid. U bent erg moe en heeft weinig energie.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Hoesten, kortademigheid en luchtweginfecties

• Opvlammen van een herpesinfectie, zoals koortslip, genitale wratten of gordelroos

• Psychische klachten, zoals slaapproblemen, angst, in de war zijn en stemmingsproblemen

• Huidproblemen, zoals huiduitslag, jeuk, roodheid en droge huid

• Verandering van de bloeddruk. Een te lage bloeddruk merkt u aan duizelig gevoel bij het opstaan uit een stoel of bed of flauwvallen. Een te hoge bloeddruk merkt u meestal niet.

  Uw arts zal uw bloeddruk regelmatig controleren. Voelt u zich duizelig? Sta dan langzaam op uit bed of van een stoel. U kunt het beste even gaan liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen.

• Veranderde smaak. Eten en drinken kunnen anders smaken dan u gewend bent.

• Ziek of zwak gevoel en koude rillingen

• Minder goed werkende nieren. Waarschuw uw arts als u minder plast of als uw plas een donkere kleur krijgt.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Dikke voeten, enkels en onderbenen door vasthouden van vocht. Dat kan komen door hartfalen (zie hierna). Overleg met uw arts als u hier last van heeft.

• Hartproblemen, zoals hartfalen, hartritmestoornissen of een hartinfarct

  Overleg met uw arts als u last krijgt van opgezwollen enkels, benauwdheid en vermoeidheid, dit kan wijzen op hartfalen. Hartritmestoornissen merkt u soms alleen aan plotselinge duizelingen of als u even wegraakt. Overleg dan met uw arts.
  Een hartinfarct merkt u aan hevig drukkende of snoerende pijn op de borst. Soms straalt de pijn uit naar de linkerarm of naar de kaken. Vaak bent u misselijk, en zweterig en klam. Waarschuw onmiddellijk een arts.

• Beroerte. Dit merkt u aan plotselinge klachten, zoals verlammingen in het gezicht (scheve mond bijvoorbeeld), verward spreken en denken, verlammingen aan arm of been, uitval van delen van het gezichtsveld en tintelingen. Waarschuw direct een arts.

• Trombose. Dit kunt u herkennen aan een dikke, harde, rode en pijnlijke plek op het been, soms aan pijn in de kuit en een zwaar gevoel in het been. Waarschuw direct een arts.

• Longembolie. Dit merkt u aan snel en oppervlakkig ademhalen, benauwdheid en pijn op de borst. Waarschuw direct een arts.

• Te snel werkende schildklier. Dit merkt u bijvoorbeeld aan nervositeit, gewichtsverlies, diarree, een warme of vochtige huid, veel zweten, uitpuilende ogen, pijn in of achter de ogen, hartkloppingen en trillen.

  Raadpleeg uw arts als u denkt dat de werking van uw schildklier veranderd is.

• Bij mensen met pulmonale arteriële hypertensie (hoge bloeddruk in de longen) kunnen klachten erger worden. Waarschuw uw arts bij kortademigheid, pijn op de borst, flauwvallen en vocht in de benen.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dit aan huiduitslag, galbulten of jeuk. Raadpleeg dan uw arts. Een ernstige overgevoeligheid is te merken aan flauwvallen of een zwelling van het gezicht, lippen, mond, tong of keel. U kunt hierbij erg benauwd worden. In zeer zeldzame gevallen ontstaat er een ernstige huidaandoening met blaren op de huid. Waarschuw in al deze gevallen direct een arts of ga naar de Eerste-hulpdienst.
   

  Als u overgevoelig bent voor bortezomib mag u het niet meer gebruiken. Geef dit daarom aan de apotheker door. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Hoe?
U krijgt dit medicijn via een injectie in uw ader of vlak onder de huid van uw dij of buik. Dit medicijn wordt in het ziekenhuis of in de polikliniek gegeven door een gespecialiseerde verpleegkundige of arts.

Wanneer?
Het toedienschema verschilt per situatie. Uw arts zal het toedienschema voor u bepalen.

Gebruikt u bortezomib samen met de tabletten met dexamethason? Vraag uw apotheker of arts om een slikschema.

Hoelang?
Een chemokuur met bortezomib bestaat uit een periode van 3 tot 6 weken, die een paar keer wordt herhaald. Hoe vaak dat is hangt af van het resultaat van de behandeling en uw persoonlijke situatie.

Vergeten

Bent u de afspraak vergeten? Neem dan contact op met het ziekenhuis om een nieuwe afspraak te maken.

Verboden

autorijden?
Dit medicijn kan bijwerkingen veroorzaken, zoals duizeligheid en moeheid. Heeft u hier last van? Dan mag u niet autorijden. Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen zo lang u last heeft van deze bijwerkingen.

Gebruikt u ook andere medicijnen die deze bijwerkingen geven? Let er dan op dat u meer last kunt hebben van deze bijwerkingen.
Alcohol kan de bijwerking van dit medicijn sterker maken. Hierdoor kunt u extra duizelig en moe worden. Gebruik daarom liever geen alcohol of drink minder alcohol als u dit medicijn krijgt

Voor meer algemene informatie kunt u het thema 'Medicijnen in het verkeer' lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol irriteert de slijmvliezen van het maagdarmkanaal. Het vergroot daardoor de kans op bijwerkingen op de maag en darmen. Gebruik daarom liever geen alcohol tijdens de kuur en zolang u last heeft van uw maag en darmen.

alles eten?
U kunt alles eten wat uw maag verdraagt. Sommige soorten voedsel kunt u beter niet eten als u last heeft van uw maag. Meer adviezen bij maagklachten kunt u vinden bij Maagklachten.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De belangrijkste wisselwerkingen met dit medicijn zijn de volgende.

• Vaccins, zoals bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin. Bortezomib zorgt ervoor dat deze vaccins minder goed werken. Ook kan bortezomib de kans op bijwerkingen van deze vaccins verhogen. Gebruik deze vaccins NIET. Overleg hierover met uw arts.
  Andere vaccins, zoals influenzavaccin (griepprik), tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker werken minder goed door bortezomib. Overleg met uw arts. Soms kan in uw bloed onderzocht worden of het vaccin goed heeft gewerkt. Soms zal uw arts voorstellen een extra vaccinatie te geven.
• De bloedverdunners acenocoumarol en fenprocoumon. Bortezomib kan de werking hiervan beïnvloeden. Vertel de trombosedienst als u bortezomib gaat gebruiken, als de gebruikte hoeveelheid (dosering) verandert of als u stopt met bortezomib.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

Zwangerschap
U mag dit medicijn NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Het kan schadelijk zijn voor het kind.

Gebruik daarom een goede anticonceptie tijdens de behandeling tot minstens 3 maanden na stoppen. Overleg hierover met uw arts.

Mannen mogen geen kinderen verwekken als zij bortezomib gebruiken tot minstens 3 maanden na stoppen.

Borstvoeding
Gebruik dit medicijn NIET als u borstvoeding geeft of stop de borstvoeding. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk terechtkomt. Als het in de moedermelk komt, kan het ernstige bijwerkingen bij de baby geven.

Stoppen

Een behandeling met dit medicijn is zwaar en kan moeilijk vol te houden zijn, ook al helpt het u de ziekte te onderdrukken. Wordt de behandeling u te zwaar, bespreek dat dan met uw arts of verpleegkundige. Samen kunt u de bijwerkingen bespreken en kijken of er een ander medicijn geschikter is.

Handelsinformatie

Bortezomib is sinds 2003 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in injecties onder de merknaam Velcade en als het merkloze Bortezomib.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.