Introductie

Baclofen is een spierverslapper.

Artsen schrijven het voor bij spastische spierkrampen, bijvoorbeeld door multipele sclerose (MS), amyotrofische laterale sclerose (ALS) of hersenbeschadigingen, zoals na een beroerte.

Het wordt ook gebruikt bij hardnekkige hik, aangezichtspijn (een soort zenuwpijn) en bij alcoholverslaving.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Baclofen verslapt spieren en zorgt voor minder kramp in uw spieren. Het werkt ook tegen zenuwpijn.
• Bij spastische spierkrampen. Bijvoorbeeld door schade in de hersenen, multiple sclerose (MS) of amyotrofe lateraalsclerose (ALS). Ook bij hardnekkige hik, spierkramp door een dwarslaesie (kapotte zenuwbanen in het ruggenmerg), of het gebruik van bepaalde medicijnen. En bij zenuwpijn (aangezichtspijn) en alcoholontwenning.
• U merkt binnen 1 of 2 uur dat de spierkramp minder wordt. Bij zenuwpijn of alcoholontwenning kan het een paar dagen tot weken duren voor u merkt dat dit medicijn werkt.
• U kunt minder kracht hebben in uw spieren en misselijk voelen. Bent u misselijk? Neem dit medicijn dan in met wat eten. U heeft hier dan minder last van.
• U kunt ook slaperig en suf worden. Rijd de eerste dagen geen auto. Daarna alleen als u deze bijwerkingen niet meer heeft.
• Pas op met alcohol. Dit kan u nog suffer maken.
• Gebruikt u baclofen al een paar weken? Stop dan niet in een keer. Bouw het langzaam af in overleg met uw arts of apotheker.
• Let op! U mag baclofen niét gebruiken als u zwanger bent. Het is niet zeker of dit medicijn veilig is voor de baby in uw buik.
• Geeft u borstvoeding? Vraag aan uw arts of apotheker of u baclofen mag gebruiken.

Download de samenvatting

Werking

Spierkrampen

Baclofen wordt gebruikt bij spasticiteit. Hierbij is sprake van niet te controleren spierbewegingen of pijnlijke spierkrampen.

Oorzaak
De hersenen sturen de spieren aan via zenuwen. Deze zenuwen lopen vanuit de hersenen via het ruggenmerg naar de spieren. Spasticiteit kan ontstaan als deze zenuwbanen beschadigd zijn of bij beschadigingen in de hersenen zelf. Bijvoorbeeld bij multiple sclerose (MS), amyotrofische laterale sclerose (ALS), dwarslaesies (de zenuwbanen in het ruggenmerg zijn stuk), ernstig hersenletsel en na beroertes.
Beschadigde zenuwen worden makkelijk geprikkeld. Ze geven hierdoor onbedoeld bericht aan de spieren om samen te trekken.
Spierkrampen kunnen ook optreden door hevige pijnen of als bijwerking van bepaalde medicijnen (antipsychotica of sterke pijnstillers).

Behandeling
Afhankelijk van de soort spierkrampen kan de arts medicijnen voorschrijven. Zoals botox injecties, baclofen of tizanidine.
Bij spierkrampen door sterke pijnstillers kiezen artsen vaak voor clonazepam. Als dat geen effect heeft, kan de arts baclofen voorschrijven.

Werking
Baclofen remt de berichten die via de zenuwen in het ruggenmerg naar de spieren gaan.
Hierdoor treedt spierkramp minder snel op. De spieren kunnen beter bewegen en eventuele spierpijnen verminderen. 

Effect
De werking begint binnen een uur. Het effect houdt 6 tot 12 uur aan.

Multiple Sclerose (MS)

Bij multiple sclerose (MS) valt het eigen afweersysteem de beschermende laag rond de zenuwen in hersenen en ruggenmerg aan.. Hierdoor ontstaan ontstekingen en littekens in deze beschermende laag en werken sommige zenuwen minder goed of niet meer.

Verschijnselen
De klachten van MS zijn afhankelijk van de zenuwen die zijn aangedaan. Vaak begint MS met vermoeidheid en minder goed zien met één oog. Soms zijn er ook spierkrampen en gevoelstoornissen, zoals tintelingen. De klachten kunnen in aanvallen optreden (schubs), maar ook continu aanwezig zijn.

Behandeling
MS wordt behandeld door een neuroloog.  Daarbij probeert de neuroloog nieuwe schubs te voorkomen en ervoor te zorgen dat u uw dagelijkse activiteiten kunt blijven doen.

De ontsteking behandelt de neuroloog met bijnierschorshormonen of afweeronderdrukkers. Dit moet nieuwe schubs voorkomen. Verlichting van spierkrampen is onder andere mogelijk met baclofen.

Werking
Baclofen remt de berichten die via de zenuwen in het ruggenmerg naar de spieren gaan. Hierdoor treedt spierkramp minder snel op. De spieren kunnen beter bewegen en eventuele spierpijnen verminderen. 
De werking begint binnen een uur. Het effect houdt 6 tot 12 uur aan.

Amyotrofische laterale sclerose (ALS)

ALS staat voor Amyotrofische Lateraal Sclerose.

In de hersenen en ruggenmerg zijn zenuwcellen die de spieren aansturen. Bij ALS sterven deze zenuwcellen af. Hierdoor komen er geen signalen vanuit de hersenen meer aan bij de spieren. De spieren worden steeds zwakker. Na verloop van tijd doen de spieren het niet meer.

Verschijnselen
De aandoening begint vaak met spierzwakte in armen of benen, of spreek- of slikklachten. Een enkele keer ontstaan juist spierkrampen.

Behandeling
Tegen de spierkrampen bij ALS kan baclofen worden gebruikt.

Werking
Baclofen  remt de berichten die via de zenuwen in het ruggenmerg naar de spieren gaan. Hierdoor treedt spierkramp minder snel op. De spieren kunnen beter bewegen en eventuele spierpijnen verminderen. 
De werking begint binnen een uur. Het effect houdt 6 tot 12 uur aan.

Voortdurende hik

Oorzaak
Bij de hik trekt het middenrif (een spier tussen buik en longen) vanzelf samen. Het kan ontstaan door te snel eten of drinken, niet goed kauwen of door koolzuurhoudende dranken.

Ook alcohol kan de hik veroorzaken. De zenuwen in de keel en het middenrif worden hierdoor geprikkeld en het middenrif gaat samentrekken (krampen).

Soms hebben mensen met een aandoening van de longvliezen of de maag vaak de hik.

Meestal is de hik onschuldig, het gaat in het algemeen na korte tijd weer over. Een enkele keer houdt de hik echter verschillende dagen of langer aan. Dit kan leiden tot pijn in de borst en tot uitputting.

Behandeling
Rustig eten en drinken is de beste manier om hikaanvallen te voorkomen. Bij lang aanhoudende hik kan uw arts baclofen voorschrijven.

Werking
Baclofen remt de berichten die via de zenuwen in het ruggenmerg naar de spieren van het middenrif gaan. Hierdoor treedt de hik minder snel op.
De werking begint binnen een uur. Het effect houdt 6 tot 12 uur aan.

Zenuwpijn

Zenuwpijn wordt veroorzaakt door een beschadigde of geïrriteerde zenuw. Het is een hevige pijn, die vaak in één deel van het lichaam zit, bijvoorbeeld een deel van het gezicht of een deel van een arm of been. Baclofen wordt gebruikt bij zenuwpijn in het gezicht (aangezichtspijn).De pijn zit dan meestal in het voorhoofd, neus of onderkaak.

Verschijnselen
Bij aangezichtspijn voelt u heftige pijnscheuten met een zeer scherpe, stekende of constant brandende pijn. De pijn is continu aanwezig of kan opkomen na slechts een lichte aanraking of door koude.

Behandeling
Verschillende soorten medicijnen komen in aanmerking voor de behandeling van aangezichtspijn. Het is proberen tot het beste middel is gevonden. Vaak worden medicijnen gebruikt die ook heel andere toepassingen hebben, zoals middelen tegen depressiviteit of tegen epilepsie. Artsen beginnen meestal met carbamazepine of oxcarbazepine. Deze medicijnen worden ook bij epilepsie gebruikt.
aclofen kan worden gebruikt als deze middelen onvoldoende effect hebben.

Werking
Baclofen werkt pijnstillend, doordat het de pijnprikkels via de zenuwen remt. Het kan een aantal dagen tot weken duren voor u het effect merkt.

Alcoholontwenning

Dit medicijn wordt gebruikt om de behoefte te verminderen aan alcohol.

Verschijnselen
U bent verslaafd aan alcohol als u meer dan 21 glazen alcohol per week drinkt (mannen) of meer dan 14 glazen (vrouwen). Ook als u drinkt om spanningen, somberheid of angst kwijt te raken of als u op ongepaste momenten drinkt zoals voor u naar uw werk gaat. Tenslotte gaat (de behoefte) aan alcohol een heel belangrijke plek in uw leven innemen.

Als u wilt stoppen kunnen ontwenningsverschijnselen (afkickverschijnselen) ontstaan, zoals een ziek gevoel, klamme en koude huid, kippenvel, zweten en misselijkheid. Als u dan alcohol gebruikt verdwijnen deze verschijnselen weer. De behoefte om alcohol te gebruiken om ontwenningsverschijnselen tegen te gaan wordt lichamelijke afhankelijkheid genoemd.

Er is ook een grote geestelijke afhankelijkheid. Dat wil zeggen dat u heel sterk naar alcohol blijft verlangen, soms nog jaren nadat men is gestopt. Hierdoor is de kans dat u weer te veel gaat drinken vrij groot.

Behandeling
Als u verslaafd bent aan alcohol en u wilt stoppen met drinken, kunt u terecht in een ontwenningskliniek. U krijgt daar hulp om de eerste dagen de ontwenningsverschijnselen door te komen. Om deze verschijnselen te bestrijden kan de arts rustgevende medicijnen voorschrijven, zoals chloordiazepoxide of lorazepam.
Daarna krijgt u vaak medicijnen om te voorkomen dat u weer verslaafd raakt. Meestal is dat naltrexon of acamprosaat of combinaties van deze medicijnen.

Een enkele keer schrijven artsen baclofen voor.

Werking
Baclofen vermindert de behoefte aan alcohol. Het beïnvloedt bepaalde lichaamseigen boodschapperstoffen (neurotransmitters) in de hersenen, waardoor u minder zin in alcohol krijgt.

Effect
Dit middel heeft niet bij iedereen evenveel effect. Bovendien is het heel belangrijk goed gemotiveerd te zijn om af te kicken. Bij het gebruik van baclofen hoort psychotherapie en sociale begeleiding. Ook is het belangrijk dit middel consequent te blijven gebruiken. Ook als u tussentijds een terugval krijgt en weer tijdelijk alcohol gebruikt.

Het kan een aantal dagen tot weken duren voor u het effect merkt.

Verslaving

Hoe baclofen bij verslaving aan alcohol werkt, kunt u lezen in de tekst over alcoholontwenning.

Bijwerkingen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Slaperigheid en sufheid

  Deze bijwerking is vooral lastig als u goed moet opletten, zoals bij autorijden, het beklimmen van een ladder of het bewaken van een proces op het werk. Heeft u hier last van? Onderneem dan de eerste paar dagen geen risicovolle activiteiten. U moet dan nog aan het middel wennen.

• Misselijkheid

  U kunt dit vaak voorkomen door het medicijn met wat voedsel of melk in te nemen.

• Onvoldoende spierkracht, door te sterke werking in het begin. De dosering moet dan worden aangepast. Zelden ook problemen met de coördinatie, zoals snel het evenwicht verliezen. Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen extra last van hun aandoening krijgen. Overleg hierover met uw arts.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Vermoeidheid, door krachtverlies in de spieren en doordat het hart rustiger en minder krachtig klopt.

• Duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd

  De duizeligheid kan ook ontstaan door een verlaagde bloeddruk. U heeft hier dan last van als u opstaat uit zittende of liggende houding. Is dat bij u het geval? Dan kan het helpen om te gaan liggen met de benen omhoog.
  Ook kan de duizeligheid komen door te trage ademhaling.

• Slapeloosheid of onrustige slaap door nachtmerries

• Maagdarmklachten, braken, opgeblazen gevoel, brandend maagzuur, winderigheid, diarree of juist verstopping. Zeer zelden buikpijn.

• Droge mond

  Als u in het begin van de behandeling veel last heeft van een droge mond kunt u de aanmaak van speeksel stimuleren met (suikervrije) kauwgom of door te zuigen op ijsblokjes.

• Hoofdpijn

• Psychische klachten, zoals depressiviteit, verwardheid, overdreven opgewektheid, dingen zien of horen die er niet zijn (hallucinaties). Raadpleeg in deze gevallen uw arts. Vooral ouderen zijn gevoelig voor deze bijwerkingen. Psychische klachten, zoals depressiviteit of psychoses, kunnen verergeren.

• Wazig zien, moeilijk scherp kunnen stellen, trillend beeld door kleine oogbewegingen

• Spierklachten, zoals spierpijn en trillen

• Veel zweten

• Incontinentie, vaak moeten plassen of juist moeilijk kunnen plassen

• Huiduitslag, zoals galbulten

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Moeite met slikken

• Doof of tintelend gevoel, vooral in handen of voeten. Waarschuw in dat geval uw arts.

• Smaakstoornis, zoals of veranderde smaak

• Onduidelijke spraak, moeite goed te articuleren

• Bij mannen: erectiestoornis (impotentie)

• Leverontsteking (hepatitis) of andere leveraandoeningen. Dit merkt u aan misselijkheid, braken, buikpijn, spierzwakte, een gele kleur van oogwit en huid (geelzucht), donkere urine en een bleke ontlasting. Raadpleeg onmiddellijk uw arts bij deze verschijnselen.

• Epileptische aanvallen. Heeft u epilepsie en bent u nog niet goed ingesteld op uw epilepsiemedicijnen? Baclofen verhoogt uw kans op een epilepsie-aanval. Overleg hierover met uw arts.

• Nierbeschadiging

• Snurken door verslapping van de huig.

   

  Heeft u tijdens uw slaap wel eens last heeft dat uw adem korte tijd stilvalt (slaapapneu)? U kunt hier door dit medicijn meer last van krijgen. Vooral als u een hogere dosering gebruikt. Neem contact op met uw arts als u dat merkt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Hoe?

• Tabletten: de tablet doorslikken met een half glas water.
• Infuus: een arts of verpleegkundige zal het infuus aanbrengen.

Wanneer?
Neem in bij een maaltijd of met wat voedsel. Hiermee voorkomt u eventuele misselijkheid.

Hoelang?

• Als dit medicijn goed bij u werkt, kunt u het waarschijnlijk levenslang gebruiken.
• Bij de hik is soms een behandeling van enkele dagen nodig. Als de hik terugkeert, kunt u het langer gebruiken.
• Bij alcoholverslaving adviseert men meestal dit medicijn minstens enkele maanden te gebruiken.

Vergeten

Het is niet schadelijk als u een dosis mist. Maar als u het middel al enkele weken gebruikt, bent u er aan gewend geraakt en kunt u bij de vergeten tablet last krijgen van ontwenningsverschijnselen.

• Als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 3 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 3 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 3 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 2 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 2 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 4 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan een uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in.

Verboden

autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn deel te nemen aan het verkeer als u dit medicijn gebruikt. Dit komt door bijwerkingen, zoals slaperig, suf, duizelig en in de war zijn, en wazig zien.

U mag de eerste paar dagen dat u dit medicijn gebruikt niet autorijden. Na een paar dagen zijn de meeste mensen voldoende gewend geraakt aan de effecten. U mag dan weer autorijden. Maar doe dat alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen.

Let op: ook spasticiteit, ALS, MS, alcoholverslaving of een beroerte kunnen een reden zijn dat u niet mag autorijden. Overleg met uw arts of dat bij u het geval is. Wilt u meer informatie over autorijden bij bepaalde aandoeningen? Kijk dan op de website van het CBR.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema 'Medicijnen in het verkeer' lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol versterkt het versuffende effect van dit medicijn. Ook als u niets van deze bijwerking heeft gemerkt, kunt u door het gebruik van alcohol wel suf worden en kunnen uw coördinatie- en beoordelingsvermogen afnemen. Probeer het drinken van alcohol daarom eerst met mate uit.

Gebruikt u dit medicijn tegen alcoholverslaving? Drink dan geen alcohol.

alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

De medicijnen met de belangrijkste wisselwerkingen zijn:

• andere medicijnen die het reactievermogen verminderen. Bij deze middelen is meestal op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op bijvoorbeeld de rijvaardigheid versterken elkaar. Rijd geen auto als u twee of meer van dergelijke middelen gebruikt.

Zwangerschap

Zwangerschap
Overleg met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wil worden. Er zijn niet veel zwangere vrouwen die dit medicijn hebben gebruikt. Daarom is niet zeker wat de risico's van dit medicijn zijn voor zwangere vrouwen en hun kind. Wel is bekend dat bij gebruik van de tabletten de baby na de geboorte ontwenningsverschijnselen kan krijgen. U merkt dan dat het kind slecht drinkt en slaapt, huilerig en prikkelbaar is, of stuipen krijgt.

Overleg met uw arts of er voor uw aandoening een ander medicijn is dat u veilig kunt gebruiken tijdens de zwangerschap.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Het medicijn komt in kleine hoeveelheden in de moedermelk terecht. Waarschijnlijk is dit niet schadelijk voor het kind. Is er geen ander medicijn dat u veilig kunt gebruiken? Dan kunt u dit medicijn gebruiken. Controleer de baby of het goed drinkt en slaapt, en niet huilerig of prikkelbaar is.

Stoppen

Als u dit medicijn slechts enkele dagen achter elkaar gebruikt heeft, kunt u in één keer stoppen. Er treden dan meestal geen ontwenningsverschijnselen op.

Bij langer gebruik kunnen ontwenningsverschijnselen optreden, zoals hallucinaties, angstgevoelens, spierkrampen, koorts en hartkloppingen. Ook kan spasticiteit tijdelijk verergeren.

Bij mensen met epilepsie kan plotseling stoppen een epilepsie-aanval oproepen ook na gebruik van enkele dagen.

Heeft u dit medicijn al langere tijd gebruikt (enkele weken) of heeft u epilepsie? Stop niet in een keer, maar bouw de dosering geleidelijk af. Raadpleeg hiervoor uw arts. Meestal kunt u de dosering in 1 tot 2 weken afbouwen.

Handelsinformatie

Ja, u heeft een recept nodig.

Baclofen is sinds 1971 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar onder de merknamen Gablofen, Lioresal in tabletten en als het merkloze Baclofen in tabletten en als infuusvloeistof.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.