Introductie

Aciclovir is een virusremmer.

Artsen schrijven het voor bij herpes genitalis, gordelroos, een koortslip, waterpokken (bij volwassenen) en andere virusinfecties. Soms om virusinfecties te voorkomen.

Instructiefilmpje

Film 1 - Slikken van medicijnen

Highlight

• Aciclovir remt de groei van bepaalde soorten virussen.
• Bij virusinfecties zoals herpes genitalis (een geslachtsziekte), gordelroos (herpes-zoster-virus) en koortslip (herpes-simplex-virus). Ook bij waterpokken bij volwassenen en om virusinfecties te voorkomen, zoals bij een terugkerende koortslip en bij lage weerstand, bijvoorbeeld na orgaantransplantaties.
• Verdeel de moment dat u dit medicijn inneemt zo goed mogelijk over de dag. Meestal is dit elke 4 uur. Voor in de nacht is het genoeg om 1 dosis te gebruiken voor u gaat slapen en de volgende dosis te nemen net nadat u bent opgestaan.
• Een kuur met aciclovir duurt meestal tussen de 2 en 10 dagen. Maak de hele kuur af, ook als uw klachten al eerder zijn verdwenen.
• Heeft u vaker dan 6 keer per jaar herpes genitalis? Dan kan uw arts aciclovir voorschrijven om het te voorkomen. U moet het dan meerdere maanden gebruiken.
• Bijwerkingen onder meer: maagdarmklachten, hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid, koorts, jeuk en huiduitslag. Heeft u hier veel last van? Raadpleeg dan uw arts.
• U mag dit medicijn gebruiken als u zwanger bent. Of als u zwanger wilt worden.
• U mag dit medicijn gebruiken als u borstvoeding geeft.

Download de samenvatting

Werking

Herpes genitalis

Herpes genitalis is een geslachtsziekte (SOA) die wordt veroorzaakt door een virus. Dit virus lijkt veel op het virus dat een koortslip veroorzaakt. Het koortslipvirus kan ook herpes genitalis veroorzaken. Dit is het geval bij ongeveer een kwart van de herpes genitalis-infecties.

Herpes is besmettelijk. Uitroeien van het virus is vrijwel niet mogelijk. Na de eerste infectie blijft het virus levenslang in het lichaam. Het houdt zich schuil in een zenuw en komt te voorschijn zodra de weerstand afneemt. Hier is weinig aan te doen.

Besmetting treedt meestal op bij direct genitaal contact met iemand die het virus bij zich draagt of via orale seks. Ook via de vingers kunt u het virus overdragen. Blijf daarom zo veel mogelijk van de plekken af als u een infectie heeft.

Verschijnselen
Herpes genitalis geeft lang niet bij iedereen klachten. Daarom weten veel mensen niet dat ze besmet zijn. Enkele dagen na de besmetting kan pijn en jeuk rond de vagina, op de schaamlippen of penis ontstaan. Er verschijnen kleine blaasjes en zweertjes. Later ontstaan er korstjes. Na 2 tot 3 weken zijn de klachten over. Tijdens zo’n infectie bent u erg besmettelijk voor uw seksuele partner.

Het virus blijft na een infectie in het lichaam achter en kan opnieuw klachten geven. Bij een herhaling zijn de klachten veel minder hevig en duren veel minder lang.

Tijdens de periode met blaasjes en zweertjes, bent u zeer besmettelijk, maar ook als u geen klachten heeft, kunt u anderen besmetten.

Bij volwassenen is een herpes infectie onschuldig, maar kleine kinderen kunnen er erg ziek van worden.

Behandeling
De verschijnselen van herpes genitalis gaan meestal vanzelf over binnen 2 tot 3 weken. Daarbij kan uw arts zinkoxidesmeersel of lidocaïne-zalf voorschrijven tegen de pijn en de jeuk.

Uw arts kan bij de allereerste infectie met veel klachten een kuur van 5 dagen aciclovir voorschrijven. Dit is alleen nodig bij een eerste infectie, omdat latere infecties nauwelijks klachten geven. Als een infectie meer dan 6 keer per jaar terugkomt, kan uw arts aciclovir ook voorschrijven om klachten te voorkomen.
Bij een herpes genitalis infectie tijdens de zwangerschap kan de baby bij de bevalling worden besmet. Uw arts zal aciclovir voorschrijven omdat een infectie gevaarlijk kan zijn voor het kind.

Effect
Aciclovir voorkomt dat het virus zich vermenigvuldigt en stopt zo de uitbraak van de ziekte. Na een paar dagen merkt u dat de klachten afnemen.
Aciclovir kan het virus niet doden. Er blijven daardoor altijd virussen  in het lichaam aanwezig, die opnieuw klachten kunnen geven.

Gordelroos

Gordelroos (herpes zoster) is een infectie van de huid door het waterpokkenvirus. Vrijwel iedereen heeft als kind de waterpokken gehad. Het virus blijft na deze ziekte in het lichaam aanwezig en kan later weer actief worden. Meestal gebeurt dat bij mensen ouder dan 60 jaar.

Verschijnselen
Bij gordelroos heeft u pijn of jeuk in een bepaald huidgebied, meestal op de romp aan één kant van uw lichaam. Later wordt de huid rood en ontstaan rode blaasjes. Na twee tot vier weken verdwijnen de klachten weer.

Gordelroos op de romp kan bij gezonde mensen meestal geen kwaad en herstelt vanzelf. Bij ouderen en indien de infectie op het hoofd of de hals zit, kunnen er ernstige klachten ontstaan, zoals hevige pijn in het betrokken gebied of een ooginfectie. Een aantal mensen houdt na de infectie pijnklachten over in het gebied van de gordelroos.

Behandeling
Bij gezonde mensen herstelt gordelroos meestal vanzelf in 2 tot 4 weken. Daarbij kan uw arts zinkoxidesmeersel of een pijnstiller voorschrijven tegen de jeuk en pijn.

Uw arts kan aciclovir voorschrijven bij mensen met een verminderde afweer, bij ouderen met ernstige klachten of als de infectie in het hoofd-halsgebied zit.

Effect
Aciclovir voorkomt dat het virus zich vermenigvuldigt en stopt zo de uitbraak van de ziekte. Na een paar dagen merkt u dat de klachten afnemen.

Aciclovir kan het virus niet doden. Er blijven daardoor altijd virussen  in het lichaam aanwezig, die opnieuw klachten kunnen geven.

Koortslip

Verschijnselen
Een koortslip begint met een branderig, tintelend gevoel op of rond de lippen. Daarna ontstaan pijnlijke blaasjes, die na enkele dagen veranderen in met korstjes bedekte zweertjes. Dit noemt men een koortslip of koortsuitslag. De veroorzaker van een koortslip is het herpes simplex virus.

Besmettelijkheid
Een koortslip is besmettelijk. Uitroeien van het virus is vrijwel niet mogelijk. Na de eerste infectie blijft het virus levenslang in het lichaam. Het houdt zich schuil in een gezichtszenuw en komt tevoorschijn zodra de weerstand afneemt. Hier is weinig aan te doen. Wel kunt u een koortslip proberen te voorkomen door de lippen vet te houden en in de zon een lippenbalsem met UV-filter te gebruiken.

Het virus is alleen besmettelijk als u een koortslip heeft, vanaf de eerste tinteling totdat de zweertjes verdwenen zijn. U kunt anderen met het virus besmetten door aanraking van de plek, bijvoorbeeld door zoenen of knuffelen, maar ook door bijvoorbeeld gezamenlijk gebruik van handdoeken of bestek.

Bij volwassenen is een herpesinfectie onschuldig, maar kleine kinderen kunnen er erg ziek van worden.

Behandeling
Een koortslip gaat vanzelf over binnen 10 dagen. U kunt de plekken verzachten met zinksulfaat- of zinkoxidecrème. Artsen schrijven tabletten met aciclovir voor aan mensen die heel veel klachten hebben of die meer dan 6 keer per jaar een koortslip krijgen.

Werking
Aciclovir voorkomt dat het virus zich vermenigvuldigt en stopt zo de uitbraak van de ziekte. Na een paar dagen merkt u dat de klachten afnemen.

Aciclovir kan het virus niet doden. Er blijven daardoor altijd virussen  in de gezichtszenuwen aanwezig, die opnieuw klachten kunnen geven.

Effect
De werking begint direct. Hoe eerder u ermee begint, hoe beter het werkt.

Infecties met virussen

Bij personen met een verminderde weerstand kan contact met virussen veel sneller een ernstige infectie veroorzaken dan bij gezonde personen. Een verminderde weerstand treedt bijvoorbeeld op bij mensen met HIV en aids, na transplantaties en bij behandeling van leukemie.

Om infecties met bepaalde virussen te voorkomen, kan uw arts aciclovir voorschrijven.

Waterpokken bij volwassenen

Waterpokken is een erg besmettelijke ziekte. Het is te herkennen aan blaasjes met jeuk over het hele lichaam. Bijna iedereen een keer waterpokken. Meestal in de leeftijd van 2 tot 8 jaar. Krijg je waterpokken als je ouder bent dan 12 jaar? Dan kun je daar erg ziek van worden.

Waterpokken wordt veroorzaakt door het waterpokkenvirus (varicella-zoster virus). Dit virus wordt overgedragen door hoesten of praten via druppels in de lucht. Of door direct contact met vocht uit de blaasjes. Als uw besmet bent, kan het nog twee tot drie weken duren voordat er blaasjes te zien zijn. Uw blijft besmettelijk totdat alle blaasjes zijn ingedroogd. 

Verschijnselen
Bij waterpokken ontstaan er rode vlekjes over het lichaam, die daarna blaasjes worden. Ook heeft u last van jeuk en soms ontstaat er koorts. Verder kunt u last hebben van een longontsteking met hoesten, benauwdheid of koorts.

Na enkele dagen drogen de blaasjes in en vormen ze korstjes. De korstjes verdwijnen vanzelf of worden soms littekens.

Behandeling
Uw arts kan aciclovir voorschrijven bij waterpokken. Aciclovir voorkomt dat het virus zich vermenigvuldigt en stopt zo de uitbraak van de ziekte. Na een paar dagen merkt u dat de klachten afnemen.

Bijwerkingen

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken, diarree en buikpijn

  Raadpleeg uw arts als u hier veel last van heeft.

• Hoofdpijn, duizeligheid en vermoeidheid

• Koorts

• Gevoeligheid van de huid voor UV-licht (zon, zonnebank, UV-lamp). Blootstelling aan zonlicht, zelfs voor korte perioden, kan huiduitslag, jeuk, roodheid en andere verkleuring van de huid of ernstige verbranding door de zon geven.

  Begint u net met dit medicijn? Blijf dan uit direct zonlicht, met name tussen 10.00 en 15.00 uur, draag beschermende kleding, waaronder hoed en zonnebril, smeer een zonnebrandmiddel op met een sun-block van minimaal factor 50, gebruik lippenbalsem met minstens factor 50, ga niet onder de zonnebank.
  Als u een ernstige reactie op de zon krijgt, staak dan meteen het gebruik en neem contact op met uw arts. U moet dan zo snel mogelijk overstappen op een ander medicijn.

• Huiduitslag en jeuk

  Dit kan door overgevoeligheid komen, maar dat hoeft niet (zie Zeer zelden: overgevoeligheid).

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Verwardheid, slaperigheid, hallucinaties, onrust, trillen en stuipen

  Deze bijwerkingen gaan over als u stopt met het medicijn. Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft.

• Haaruitval

  Raadpleeg uw arts als u hier veel last van heeft.

• Verminderde aanmaak van rode en witte bloedcellen en van bloedplaatjes. Hierdoor ontstaan bloedarmoede (te merken aan extreme vermoeidheid), een verminderde afweer tegen infecties en een verhoogde kans op bloedingen, zoals bloedneuzen.

• Leveraandoeningen. Bij pijn in de bovenbuik. een gele verkeluring van de ogen, ontkleurde ontlasting of zeer donkere urine moet u de arts waarschuwen.

• Aandoening van de nieren. U merkt dat aan vaak kleine beetjes plassen, veel moeten drinken en plassen, bloed in de urine of pijn in de buik.

  Raadpleeg bij deze klachten direct uw arts

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit kunt u merken aan jeuk, huiduitslag of galbulten. In zeldzame gevallen ontstaat er benauwdheid, flauwvallen of zwelling in het gezicht, mond of keel.

  Waarschuw altijd een arts zodra u huiduitslag bemerkt. De arts kan bepalen of er sprake is van een allergie of dat de huiduitslag een normale bijwerking is. Ga bij ernstige verschijnselen direct naar een arts of Eerste-Hulpdienst. Blijkt u overgevoelig, dan mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor dit medicijn. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?

Tabletten: innemen met een half glas water.
Drank: schud het flesje goed voor gebruik. Meet de juiste hoeveelheid af met het maatlepeltje. De drank kan zo worden ingenomen of eventueel in een glas (zoete) drank.

Wanneer?
U kunt dit medicijn zowel voor, tijdens als na het eten innemen. Eventueel kunt u het mengen met voedsel.
Verdeel het aantal keer dat u dit medicijn inneemt zo goed mogelijk over de dag. Meestal is dit elke 4 uur. Zo zorgt u voor een constante hoeveelheid werkzame stof in het lichaam. Dit is nodig voor een optimaal resultaat.
Voor 's nachts is het genoeg om 1 dosis te gebruiken voor u gaat slapen en de volgende dosis te nemen net nadat u bent opgestaan.

Hoe lang?
Een kuur duurt meestal 2 tot 10 dagen. Uw arts bepaalt de duur aan de hand van de ernst van de infectie. Houd er rekening mee dat u de kuur niet mag onderbreken en geheel moet afmaken. Maak de kuur ook af als de klachten al eerder zijn verdwenen.

Als u aciclovir krijgt om een steeds terugkerende uitbraak van herpes genitalis te voorkomen, zult u het meestal meerdere maanden tot jaren gebruiken.

Vergeten

Bij een kuur: de vergeten dosis moet u alsnog zo snel mogelijk innemen. Duurt het minder dan 1 uur voordat u de volgende dosis moet innemen? Sla dan de vergeten dosis over en hervat uw normale schema. De vergeten dosis neemt u aan het eind van de kuur in. U verschuift dus het moment waarop u de kuur beëindigt. Maakt u wel de volledige kuur af!

Om een terugkerende infectie te voorkomen: als u het medicijn gebruikt om een infectie te voorkomen is het belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Mocht u toch een dosis vergeten zijn:

• als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 4 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• als u dit medicijn 3, 4 of 5 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 2 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 2 uur? Sla de vergeten dosis dan over.

Verboden

autorijden?
U mag autorijden als u dit medicijn gebruikt.

alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Het afweeronderdrukkend medicijn ciclosporine. De combinatie kan schadelijk zijn voor de nieren. Uw arts zal uw nierwerking extra controleren.
• Sommige medicijnen tegen hiv. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

Twijfelt u eraan of bovenstaande wisselwerking voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

U kunt dit medicijn veilig gebruiken. Het wordt al jarenlang gebruikt door zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, zonder problemen voor de baby.

Stoppen

Maak de kuur af. Als u de kuur niet afmaakt, is het virus waarschijnlijk nog actief en heeft u veel kans dat de ziekteverschijnselen opnieuw opkomen. Als u allergische reacties of ernstige bijwerkingen krijgt, moet u wel stoppen met de kuur. Neem in dat geval direct contact op met uw arts.

Handelsinformatie

Ja, u heeft een recept nodig.

Aciclovir is sinds 1981 internationaal op de markt. Het is op recept te krijgen in tabletten en in drank onder de merknaam Zovirax en als het merkloze Aciclovir.

Het is ook te verkrijgen in crème, zie hiervoor de tekst aciclovir op de huid.
Het is ook te verkrijgen in oogzalf, zie hiervoor de tekst aciclovir in het oog.
Het is ook verkrijgbaar in infusen.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.