Introductie

Cannabis is een kruidenmiddel, het bevat de toppen van de plant Cannabis sativa. Andere namen zijn marihuana of wiet. De apotheek levert speciale producten met een vaste samenstelling aan werkzame stoffen: de medicinale cannabis.

Artsen schrijven medicinale cannabis voor bij MS (multipele sclerose). Ze schrijven het soms voor bij ernstige spierkrampen door ruggenmergschade, misselijkheid en overgeven door behandeling van kanker, hiv, aids of hepatitis C, chronische pijn, vooral zenuwpijn, tics (syndroom van Gilles de la Tourette) en glaucoom (verhoogde oogboldruk).

Ze schrijven het ook voor in de palliatieve zorg (zorg in de laatste levensfase) tegen misselijkheid, tegen pijn en om de eetlust op te wekken. En bij epilepsie, maar de werking is daarbij niet aangetoond.

Uw arts zal cannabis pas voorschrijven als de standaard behandelingsmethoden onvoldoende werken. Of wanneer er te veel bijwerkingen optreden.

Highlight

• Cannabis maakt kramp in uw spieren (spasticiteit) minder. Het werkt ook tegen misselijk voelen en sommige soorten zenuwpijn. Verder zorgt het een lagere druk in uw oogbol en meer eetlust.
• Bij multipele sclerose (MS), chronische zenuwpijn, misselijk voelen en overgeven (zoals bij chemotherapie en hiv/aids) en verlies van eetlust (bijvoorbeeld in de laatste levensfase). Verder ook bij glaucoom (te hoge druk in de oogbol) en bij tics (syndroom van Gilles de la Tourette). Cannabidiol kan bij epilepsie gebruikt worden.
• Inademen via inhalator: werkt binnen een paar minuten.
• Thee: werkt na een half tot anderhalf uur.
• Druppels onder de tong: werken na een half uur en blijft 4 tot 8 uur werken. Meet de goede hoeveelheid af met een doseerspuit of druppeldop. Druppel de olie daarna onder uw tong en houd de olie daar 1 minuut. Slik het daarna door.
• Vaak begint u met een lage hoeveelheid, daarna wordt het langzaam opgehoogd. Dit hangt af van hoe u reageert op de cannabis. Na 2 weken merkt u of cannabis voldoende helpt tegen uw klachten.
• U kunt last krijgen van een high-gevoel, duizeligheid en in de war zijn. Deze bijwerkingen verdwijnen binnen een paar uren vanzelf. Als u een hart- of vaatziekte heeft, kunnen hartkloppingen en verhoogde bloeddruk een probleem vormen. Heeft u eerder een psychose gehad? Dan kunt u hier weer last van krijgen. Overleg voor gebruik eerst met uw arts.
• Gebruikt u cannabis af en toe? Dan mag u iedere keer nadat u cannabis heeft gebruikt 15 uur niet autorijden.
• Gebruikt u cannabis elke dag? Rijd dan de eerste 2 weken dat u cannabis gebruikt geen auto. Wordt de hoeveelheid cannabis die u gebruikt hoger? Dan mag u pas weer autorijden als u 2 weken dezelfde dosering gebruikt. Rijd alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen.
• Pas op met alcohol. Dit kan u nog suffer maken.
• Let op! U mag cannabis niét gebruiken als u zwanger bent. Dit medicijn is slecht voor de baby in uw buik.
• Geef géén borstvoeding als u cannabis gebruikt. Dit medicijn komt in de moedermelk en kan bijwerkingen geven bij de baby.

Werking

Multiple Sclerose (MS)

Multipele Sclerose (MS) is een ziekte van het centrale zenuwstelsel. Hierbij ontstaat schade aan het isolatiemateriaal (myeline), dat rondom de zenuwen in de hersenen en het ruggenmerg zit. Wat de oorzaak van die schade precies is, is nog niet bekend. Wel is bekend dat het afweersysteem (immuunsysteem) een rol speelt.

De klachten kunnen erg verschillend zijn: oogklachten, verlammingsverschijnselen van armen en/of benen, spierkrampen, pijn, vermoeidheid en gevoelstoornissen, zoals tintelingen. Bij sommige mensen gaan de klachten op en neer, bij anderen nemen ze langzaam toe.

Behandeling
Het is nog niet mogelijk MS te genezen. Wel kan de neuroloog verschillende medicijnen proberen om de afweer te onderdrukken. Verder kan de arts cannabis voorschrijven bij ernstige klachten van pijn, spierkramp of spiertrekkingen.

Werking
Het is niet bekend hoe cannabis werkt bij MS. De werkzame bestanddelen van cannabis lijken effect te hebben op het verwerken van pijnsignalen in de hersenen. Ook is er invloed op het braakcentrum, op het geheugen en de aansturing van de skeletspieren (motoriek).

Effect
Hoe snel en hoe lang cannabis werkt is per persoon verschillend. Het hangt ook af van de manier waarop het wordt gebruikt. De inhalatie werkt snel, al binnen een paar minuten. De thee begint na een half tot anderhalf uur te werken, en werkt 4 tot 8 uur. Of het middel voldoende werkt tegen uw klachten is na 1 tot 2 weken te beoordelen.

Spierkrampen

Werken standaard medicijnen niet voldoende bij ernstige pijnlijke spierkramp of spasmen door ruggenmergschade? Dan kan cannabis worden geprobeerd. Het is niet precies bekend hoe cannabis werkt bij spasmen. Wel is bekend dat het invloed heeft op de aansturing van de skeletspieren (motoriek).

Misselijkheid en braken

Ernstige misselijkheid en overgeven kan ontstaan tijdens de behandeling van kanker, hiv, aids en bij hepatitis C. Als de standaard anti-braakmedicijnen onvoldoende werken, kan de arts het gebruik van cannabis adviseren. Het is niet precies bekend hoe cannabis werkt bij misselijkheid. Wel is bekend dat het invloed heeft op het braakcentrum in de hersenen.

Zenuwpijn

Zenuwpijn wordt veroorzaakt door een beschadigde of geïrriteerde zenuw. Het is een hevige pijn, die vaak in één deel van het lichaam zit. Bijvoorbeeld een deel van het gezicht of een deel van een arm of been. Als de standaard medicijnen tegen zenuwpijn onvoldoende werken, kan de arts het gebruik van cannabis adviseren. Het is niet precies bekend hoe cannabis werkt bij zenuwpijn. Wel is bekend dat het invloed heeft op de verwerking van pijnsignalen door de hersenen.

Tics

Tics zijn plotselinge bewegingen die niet zijn tegen te houden en steeds weer terugkomen. Tics komen voor bij het syndroom van Gilles de la Tourette en bij de ziekte van Huntington. Soms ook bij dwangstoornissen of dwangneuroses en bij ADHD. Als de standaard medicijnen tegen tics onvoldoende werken, kan de arts het gebruik van cannabis adviseren. Het is niet precies bekend hoe cannabis werkt bij tics. Wel is bekend dat het invloed heeft op de aansturing van de skeletspieren (motoriek) door de hersenen.

Glaucoom (verhoogde oogboldruk)

Een te hoge druk in het oog kan de gezichtszenuw beschadigen. Hierdoor valt een deel van het gezichtsveld weg. In het begin eerst de randen en later meer naar het midden. Als de standaard medicijnen tegen glaucoom onvoldoende werken, kan de arts het gebruik van cannabis adviseren. Het is niet precies bekend hoe cannabis werkt bij glaucoom.
 

Kanker

Kanker en de behandeling daarvan geeft veel klachten, zoals misselijkheid, geen eetlust, gewichtsverlies, zwak gevoel, pijn. Cannabis kan een aanvullende behandeling zijn die deze klachten kan verlichten.

Hiv

Hiv en aids en de behandeling daarvan geeft veel klachten, zoals misselijkheid, geen eetlust, gewichtsverlies, zwak gevoel, pijn. Cannabis kan een aanvullende behandeling zijn die deze klachten kan verlichten.
 

Klachten in de laatste levensfase (palliatieve fase)

In de laatste levensfase kunnen klachten ontstaan zoals misselijkheid, geen eetlust, gewichtsverlies, zwak gevoel en pijn. Cannabis kan een aanvullende behandeling zijn die deze klachten kan verlichten.

Epilepsie

Bij een aanval van epilepsie verloopt de informatieoverdracht tussen zenuwcellen in de hersenen niet goed. Prikkels in de hersenen kunnen hierdoor epileptische aanvallen veroorzaken.
Het is niet precies bekend hoe cannabis werkt bij epilepsie. Als de standaard medicijnen bij epilepsie onvoldoende werken, kan de arts het gebruik van cannabis adviseren. U kunt dan proberen of het helpt.

Bijwerkingen

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• 'High'-gevoel. Dit is een vrolijke, opgewekte stemming die langzaam overgaat in een tevreden gevoel van kalmte en rust. Ook loomheid, honger, intensere beleving van kleuren en muziek, en verlies van gevoel voor tijd en plaats kunnen optreden.

  Deze bijwerking komt vooral voor na inhaleren van de damp of rook. Het komt bijna niet voor na het drinken van cannabis-thee.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Verdrietige stemming, vooral bij ouderen, en een gevoel van angst, paniek en verwarring

  Dit treedt vooral op wanneer de dosering te hoog is. Of als u cannabis voor de eerste keer gebruikt. Zorg er daarom voor dat u op een rustige plek zit. En zorg dat er iemand bij u is als u cannabis voor de eerste keer gebruikt.

• Cannabis kan bestaande psychische klachten erger maken, zoals schizofrenie (psychose). U kunt dan hallucinaties (waandenkbeelden) krijgen.

  Zorg ervoor dat uw arts weet van deze klachten voordat u het gaat gebruiken.

• Rusteloosheid en slapeloosheid

  Raadpleeg uw arts als u veel last hebt van deze bijwerkingen.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Duizeligheid, hoofdpijn, warme of koude handen en voeten, rode branderige ogen en een droge mond

  Deze bijwerkingen gaan meestal na een paar uren weer voorbij.

• Hartkloppingen, snelle hartslag, verhoging van de bloeddruk en pijn op de borst. In zeldzame gevallen kan hierdoor een hartinfarct ontstaan. De kans hierop is groter bij hoge dosering, bij inhalatie en als u al eerder een hartaanval heeft gehad. Waarschuw uw arts als u plotseling pijn op de borst krijgt. Als u last heeft van angina pectoris (hartkramp) kunnen de klachten erger worden. Waarschuw dan ook een arts. De bijwerkingen op het hart nemen binnen 1 uur weer af.
  Mensen met de aangeboren hartritmestoornissen verlengde QT-interval of het Brugada-syndroom kunnen meer last krijgen. Als u een van deze ziektes heeft, mag u dit medicijn NIET gebruiken.

• Bij roken van sigaretten met cannabis: irritatie van de luchtwegen, keelontsteking, longaandoeningen zoals COPD en verminderde weerstand tegen infecties.

  De rook van sigaretten met cannabis bevat schadelijke stoffen zoals koolmonoxide en kankerverwekkende stoffen. Het roken van cannabis wordt daarom afgeraden. Door een speciale vernevelaar te gebruiken ademt u minder schadelijke stoffen in.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Bij langdurig en vaak gebruiken: kans op verslaving of geestelijke afhankelijkheid. Bij stoppen kunnen er ontwenningsverschijnselen ontstaan, zoals misselijkheid, rusteloosheid, prikkelbaarheid, slapeloosheid.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Gebruik

Meestal begint u met een lage dosering. Afhankelijk van het effect kunt u de dosering langzaam aanpassen. Er zijn verschillende variëteiten te koop. Welke voor u het geschiktst is, kunt u het beste zelf testen.

Hoe?
Er zijn verschillende manieren: het drinken van thee, oliedruppels voor onder de tong en het inhaleren van verwarmde cannabis. Beide manieren hebben hun voor- en nadelen.

Inhalatie van cannabis geeft een wat grotere kans op psychische bijwerkingen. Bij het drinken van thee of druppelen van olie is het wat moeilijker om de juiste dosering te vinden. Het duurt namelijk een half tot anderhalf uur voordat het gaat werken. Bij inhalatie is het makkelijker om bij te sturen om de juiste dosering te vinden. Het werkt namelijk al binnen een paar minuten.

Het roken van cannabis in een sigaret of waterpijp wordt afgeraden. Omdat hierbij verbrandingsstoffen ontstaan die bij regelmatig gebruik schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Vooral in combinatie met tabak. U kunt dan beter inhaleren met een vernevelaar.

• Maken van thee: gebruik 1 gram cannabis. Laat dit 15 minuten trekken in 1 liter zacht kokend water. Zeef daarna de thee. Zo nodig kunt u deze op smaak brengen met honing, suiker of siroop.
  Wilt u de thee nog dezelfde dag drinken? Dan kunt u deze in een thermoskan bewaren. Wilt u de thee vanaf de volgende dag drinken? Dan kunt u de thee in de koelkast bewaren in een glazen fles. Wanneer u een beetje koffiemelkpoeder toevoegt, is de thee een paar dagen houdbaar in de koelkast. U kunt de thee uit de koelkast gewoon weer opwarmen.
• Druppelen van olie: gebruik de bijsluiter en het etiket om te kijken hoeveel olie u moet gebruiken en hoe u opbouwt.
  • Met een maatspuitje: zuig de juiste hoeveelheid op uit het flesje. Breng het maatspuitje daarna onder de tong en spuit het leeg onder de tong. Hou de olie daar 1 minuut en slik het daarna door.
  • Met een druppeldop: gebruik de druppeldop op het flesje om een aantal druppels op een lepel te druppelen. Breng de lepel met de druppels daarna onder de tong. Hou de olie daar 1 minuut en slik het daarna door.
• Inhalatie van verwarmde cannabis: hiervoor gebruikt u een vernevelaar of verdampingsapparaat. Adem de damp van de cannabis diep in als een lichte mist te zien is. Zorg dat er geen rook ontstaat, u ziet dat aan dikke wolken.

Wanneer?

• Drinken van thee: drink 's avonds één kop (0.2 liter) warme of koude thee. Het kan ongeveer 2 weken duren voordat de werking van de thee op zijn best is. Werkt na 1 tot 2 weken gebruik één kop thee per dag onvoldoende? Dan kunt u zowel 's ochtends als 's avonds één kop drinken.
• Druppelen van olie: u gebruikt de druppels 2 tot 3 keer op een dag. Het beste kunt u vaste tijdstippen kiezen. Bijvoorbeeld in de ochtend en in de avond.
• Inhalatie van verwarmde cannabis: inhaleer 1 tot 2 keer op een dag een paar trekjes uit een verdampingsapparaat. Houd tussen 2 inhalaties een pauze van een paar minuten.

Hoe lang?
Gebruik dit medicijn zolang u klachten heeft. Als u na 1 tot 2 weken gebruik geen verbetering van de klachten merkt, overleg dan met uw arts. Het kan zijn dat de dosering moet worden verhoogd of dat u een andere soort moet gaan gebruiken. Het kan ook zijn dat u geen voordeel heeft bij het gebruik van cannabis.

Vergeten

Het is niet erg als u een dosis mist. Maar als u het medicijn al enkele weken gebruikt in een hoge dosering, kunt u misschien ontwenningsverschijnselen krijgen.

• Als u dit medicijn 1 keer op een dag gebruikt: neem de vergeten dosis alsnog. Wacht 8 uur voor u de volgende dosis gebruikt.
• Als u dit medicijn 2 keer op een dag gebruikt: neem de vergeten dosis alsnog. Wacht 4 uur voor u de volgende dosis neemt.
• Als u dit medicijn 3 keer op een dag gebruikt: bent u meer dan 2 uur te laat? Sla de vergeten dosis dan over.

Verboden

autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Wilt u weten of u met dit medicijn mag autorijden? Beantwoord dan de vragen in het schema hieronder.

Let op: ook de verschijnselen waarvoor u cannabis gebruikt kunnen een reden zijn dat u niet mag autorijden. Overleg met uw arts of dat bij u het geval is. Wilt u meer informatie over autorijden bij bepaalde aandoeningen? Kijk dan op de website van het CBR.

Nieuwe wet: vanaf 1 juli 2017 kunnen deelnemers aan het verkeer met een speekseltest gecontroleerd worden op drugsgebruik. Daarbij maakt de politie geen uitzondering voor het medicinaal gebruik van cannabis. Als u cannabis gebruikt, kunt u een positief testresultaat verwachten. Dat betekent dat u risico loopt op een boete of ontzegging van de rijbevoegdheid.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema 'Medicijnen in het verkeer' lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol en cannabis versterken en verlengen elkaars werking aanzienlijk. Beperk daarom het gebruik van alcohol en drink het liever niet. Rijd absoluut geen auto als u alcohol heeft gedronken terwijl u cannabis gebruikt.

alles eten?
U mag alles eten.

Wisselwerking

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Andere medicijnen die het reactievermogen verminderen. Bij deze medicijnen is vaak op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op bijvoorbeeld reactievermogen en coördinatievermogen versterken elkaar. Rijd geen auto als u behalve cannabis een ander medicijn gebruikt dat het reactievermogen beïnvloedt.
• Ketoconazol, een medicijn tegen de ziekte van Cushing. Dit medicijn versterkt de werking en bijwerkingen van cannabis. Gebruik deze liever niet samen. Overleg met uw arts voordat u ketoconazol gaat gebruiken.
• Rifampicine, een medicijn tegen tuberculose. Dit medicijn kan ervoor zorgen dat cannabis minder goed werkt. Gebruik deze liever niet samen. Overleg met uw arts voordat u rifampicine gaat gebruiken. Overleg met uw arts voordat u met dit medicijn begint.

Zwangerschap

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als u zwanger bent of binnenkort zwanger wilt worden. Werkzame bestanddelen van cannabis kunnen via het bloed het ongeboren kind bereiken. Sommige kinderen waarvan de moeder tijdens de zwangerschap cannabis heeft gebruikt, hebben groeiachterstand, problemen met slapen, zijn hyperactief of hebben concentratieproblemen. Overleg met uw arts of apotheker als u zwanger bent of wilt worden.

Borstvoeding
Gebruik dit medicijn NIET als u borstvoeding geeft of stop de borstvoeding. Werkzame bestanddelen van cannabis komen in de moedermelk terecht en kunnen dan bijwerkingen bij de baby geven. Wilt u borstvoeding geven overleg dan met arts of apotheker.

Stoppen

Als u dit medicijn slechts een paar dagen achter elkaar gebruikt heeft, kunt u in één keer stoppen. Er treden dan in het algemeen geen ontwenningsverschijnselen op.

Na een gebruik van een paar maanden kunnen er ontwenningsverschijnselen ontstaan. Zoals rusteloosheid, prikkelbaarheid, slapeloosheid en misselijkheid. Deze verschijnselen verdwijnen meestal binnen ongeveer 2 dagen. Als u de dosis langzaam verlaagt, heeft u geen of minder last van ontwenningsverschijnselen.

Handelsinformatie

Cannabis bestaat uit de gedroogde bloemtoppen van de plant Cannabis Sativa. Het wordt speciaal geteeld voor levering via de apotheek zodat een constante kwaliteit wordt geleverd. Het bevat verschillende werkzame stoffen, waaronder dronabinol (THC) en cannabidiol (CBD).

Cannabis wordt geleverd in verschillende variëteiten, waarin verschillende gehaltes aan werkzame stoffen zitten, namelijk de 'Bedrobinol', de 'Bediol', de 'Bedica' , de 'Bedrocan' en de 'Bedrolite' variëteiten. Cannabis is via de apotheek verkrijgbaar op recept in porties van 5 gram.

Cannabis Bediol, Cannabis Bedica en Cannabis Bedrolite zijn ook als olie of als granulaat verkrijgbaar. Granulaat betekent dat de bloemtoppen zijn vermalen. Het is hierdoor gemakkelijker te doseren. Cannabis Bedrocan is ook als olie verkrijgbaar.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.