menopauzegonadotrofine

Introductie

Menopauzegonadotrofine is afkomstig uit de urine van vrouwen. Men gebruikt de urine gedurende enkele jaren na de laatste menstruatie.

Menopauzegonadotrofine bevat twee soorten hormonen, namelijk follitropine en lutropine. Deze hormonen worden aangemaakt door een orgaan in de hersenen (de hypofyse).

Bij vrouwen is de combinatie van follitropine met lutropine nodig voor de ontwikkeling van een eicel, de eisprong en het begin van een zwangerschap.

Bij mannen stimuleert follitropine de aanmaak van zaadcellen. Lutropine bevordert de aanmaak van mannelijke geslachtshormonen.

Artsen schrijven dit middel voor bij verminderde vruchtbaarheid.


Highlight

  • Menopauzegonadotrofine bevat twee soorten hormonen: follitropine (FSH) en lutropine (LH). Deze hormonen laten bij vrouwen eicellen rijpen en bevorderen de eisprong. Ook zorgen ze dat een bevruchte eicel zich kan nestelen in de baarmoeder. Bij mannen stimuleren ze de aanmaak van zaadcellen.
  • Bij vrouwen en mannen die geen kinderen kunnen krijgen.
  • Meestal kunnen u of uw partner zelf de injecties toedienen. U krijgt hiervoor instructie van de arts of verpleegkundige.
  • Om eicellen te laten rijpen: u begint in de eerste week van uw menstruatiecyclus. U gebruikt minstens 1 week lang elke dag een injectie. Met een echo is te zien of de eicellen voldoende rijpen. U heeft meer kans op een tweeling of meerling, omdat meerdere eicellen zich tegelijk kunnen ontwikkelen.
  • Om zaadcellen te stimuleren: u krijgt 3 maal per week een injectie. Het duurt ongeveer 2,5 maand voordat nieuwe zaadcellen zijn gevormd. Bijwerkingen onder meer: pijn op de injectieplaats. Vooral tijdens de eerste dagen. Verder hoofdpijn, buikpijn, misselijkheid en pijnlijke, gespannen borsten (zowel mannen als vrouwen).
  • Bij vrouwen kunnen de eierstokken te sterk reageren op het medicijn. Er kunnen zich te veel eicellen ontwikkelen. Waarschuw uw arts bij ernstige buikpijn, diarree, braken of kortademigheid.


Werking

Verminderde vruchtbaarheid

Voor een zwangerschap is een gerijpte eicel nodig. De eicel rijpt in de eierstokken. Als de eicel voldoende is ontwikkeld, komt hij vrij voor bevruchting. Dit heet de eisprong.

Een mannelijke zaadcel kan daarna de vrijgekomen de eicel bevruchten. De zaadballen maken daartoe voortdurend nieuwe zaadcellen aan. De bevruchte eicel moet zich vervolgens vastzetten in de baarmoeder. De hormonen follitropine en lutropine zijn noodzakelijk voor de rijping van de eicel, de eisprong en om er voor te zorgen dat de binnenbekleding van de baarmoeder gereed is voor innesteling van de eicel.

De zaadcellen worden aangemaakt onder invloed van follitropine, een van de hormonen in menopauzegonadotrofine. De hormonen in menopauzegonadotrofine stimuleren bovendien ook de aanmaak van mannelijke geslachtshormonen door de zaadballen.

Menopauzegonadotrofine wordt gebruikt bij vrouwen en bij mannen die geen kinderen kunnen krijgen.

Oorzaken
De vruchtbaarheid kan bijvoorbeeld verminderd zijn als het lichaam onvoldoende follitropine en lutropine aanmaakt (deze vorm van verminderde vruchtbaarheid heet hypogonadotroop hypogonadisme). Bij vrouwen komt dan geen gerijpte eicel vrij. Bij mannen ontstaan te weinig zaadcellen.

Verminderde vruchtbaarheid bij vrouwen kan ook ontstaan door vergroeiingen van de eierstokken (polycysteus ovarium syndroom, PCOS).

Verder zijn er nog veel andere oorzaken voor verminderde vruchtbaarheid. Deze worden vaak met IVF (In Vitro Fertilisatie) behandeld.

Behandeling bij vrouwen
Als de verminderde vruchtbaarheid komt doordat geen eicellen rijpen, de eicellen zich onvoldoende ontwikkelen of doordat geen eisprong optreedt, schrijven artsen in eerste instantie het medicijn clomifeen voor. Als dit middel onvoldoende effect heeft, kan de arts menopauzegonadotrofine voorschrijven.

Na de eisprong moet u dan geslachtsgemeenschap hebben of brengt de arts de zaadcellen in de baarmoeder (inseminatie).

Bij een IVF-behandeling vindt een bevruchting buiten het lichaam plaats. Er zijn voor een IVF-behandeling meerdere eicellen nodig. Daarom wordt de eirijping gestimuleerd met menopauzegonadotrofine. Na de eisprong haalt de arts de rijpe eicellen uit de eierstokken om ze vervolgens buiten het lichaam te laten bevruchten.

Bijkomende behandelingen bij vrouwen
Aan het begin van dit proces kan lutropine de eirijping juist remmen. Vaak gebruikt u voorbereidend op de behandeling daarom ook een middel dat het effect van lutropine tegengaat. Bijvoorbeeld nafareline en triptoreline. U moet dat dan doorgebruiken tot de eirijping voldoende is gevorderd.

Bovendien is soms ook een behandeling nodig met het hormoon humaan choriongonadotrofine(HCG). Dit bevordert de eisprong. Pas daarna is de eicel geschikt om door een zaadcel te worden bevrucht. Op die dag en de dag daarna moet u geslachtsgemeenschap hebben, moeten de zaadcellen via inseminatie in de baarmoeder worden gebracht of zal de arts voor IVF de eicellen weghalen.

Effect
Als u twee weken na de poging tot bevruchting nog niet ongesteld bent, betekent dat niet dat u zwanger bent. Meestal komt de menstruatie door de hormonen wat later. Ook is een zwangerschapstest niet betrouwbaar door de hormonen die u heeft gebruikt. Daarom kan alleen de arts een eventuele zwangerschap vaststellen.

Behandeling bij mannen
Menopauzegonadotrofine kan de productie van zaadcellen binnen enkele maanden op gang brengen.

Het wordt meestal gebruikt in combinatie met een ander hypofysehormoon, humaan choriongonadotrofine (HCG).

Lees meer over verminderde vruchtbaarheid . "


Bijwerkingen

Behalve het gewenste effect kan dit middel bijwerkingen geven. De bijwerkingen zijn verschillend bij vrouwen en mannen.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende:

Bijwerkingen bij vrouwen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

  • Pijn op de injectieplaats, roodheid, zwelling, jeuk en blauwe plekken. Vooral gedurende de eerst dagen van de behandeling.

  • Hoofdpijn

  • Opgeblazen uiterlijk, zoals een opgezette buik.

  • Maagdarmklachten, zoals misselijkheid en buikpijn en zelden braken, diarree en buikkrampen.

  • Bekkenpijn, rugpijn.

  • Pijnlijke gespannen borsten, opvliegers.

  • Dorst

  • Vermoeidheid

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

  • Verhoogde bloeddruk. Heeft u al een verhoogde bloeddruk. 

    Raadpleeg dan uw arts of u dit middel veilig kunt gebruiken.

  • Gewichtstoename

  • Overreactie van de eierstokken, waardoor zich te veel eicellen ontwikkelen. Dit kan ernstige klachten geven, met onder andere kans op trombose. De verschijnselen van deze overreactie merkt u na de eisprong: ernstige buikpijn, diarree, braken, plotselinge gewichtstoename van meer dan twee kilo, kortademigheid en niet of heel weinig plassen.

    Waarschuw bij deze verschijnselen meteen uw arts.

  • Meerlingzwangerschap

    Door gebruik van dit middel kunnen zich meerdere eicellen tegelijkertijd ontwikkelen. Dit kan leiden tot tweelingen of meerlingen.

  • Duizelig zijn.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

  • Huiduitslag, jeuk, galbulten en koorts door overgevoeligheid voor dit middel. Bij ernstige benauwdheid meteen uw arts raadplegen.

    Meld deze bijwerkingen aan uw arts. Deze zal de behandeling stopzetten, en kan soms proberen of u voor een ander preparaat niet overgevoelig bent.

  • Bij vrouwen die borstkanker hebben of hebben gehad, zou de tumor mogelijk kunnen groeien of terugkomen door het gebruik van dit middel.

    Dit is echter niet bewezen. Overleg hierover met uw arts.

  • Wazig zien.

  • Gewrichtspijn

  • Trombose (bloedpropje in de aderen). Dit kunt u herkennen aan een dikke, harde, rode en pijnlijke plek op het been, soms aan pijn in de kuit en een zwaar gevoel in het been, zelden aan plotseling optredende kortademigheid, soms met pijn of het ophoesten van bloed. Heeft u ooit trombose gehad, dan mag u dit middel mogelijk niet gebruiken. 

    Waarschuw in deze gevallen onmiddellijk een arts of ga meteen naar de Eerste-Hulpdienst. Raadpleeg uw arts als u ooit trombose heeft gehad.

Bijwerkingen bij mannen

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

  • Pijn op de injectieplaats, roodheid, zwelling, jeuk en blauwe plekken, vooral gedurende de eerst dagen van de behandeling.

  • Acne (vettige huid met puistjes).

  • Gewichtstoename

  • Flauwvallen

  • Hoofdpijn, onregelmatige hartslag en bloedneus.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

  • Maagdarmklachten, zoals misselijkheid en braken en diarree.

  • Verhoogde bloeddruk. Heeft u al een verhoogde bloeddruk.

    Raadpleeg dan uw arts of u dit middel veilig kunt gebruiken.

  • Zwelling van de borsten met een gespannen gevoel.

    De zwelling verdwijnt na enige weken of na stoppen met de behandeling.

  • Duizelig zijn.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

  • Huiduitslag, jeuk, galbulten en koorts door overgevoeligheid voor dit middel. Bij ernstige benauwdheid meteen uw arts raadplegen.

    Meld deze bijwerkingen aan uw arts. Deze zal de behandeling stopzetten, en kan soms proberen of u voor een ander preparaat niet overgevoelig bent.

  • Spataders boven en achter de zaadballen.

  • Wazig zien.

  • Gewrichtspijn

  • Trombose (bloedpropje in de aderen). Dit kunt u herkennen aan een dikke, harde, rode en pijnlijke plek op het been, soms aan pijn in de kuit en een zwaar gevoel in het been, zelden aan plotseling optredende kortademigheid, soms met pijn of het ophoesten van bloed. 
    Heeft u ooit trombose gehad, dan mag u dit middel mogelijk niet gebruiken. 

    Waarschuw in deze gevallen onmiddellijk een arts of ga meteen naar de Eerste-Hulpdienst. Raadpleeg uw arts als u ooit trombose heeft gehad.

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen


Gebruik

Hoe?
Dit middel moet in een spier of onder de huid worden ingespoten. De arts bepaalt welke plaats in uw geval nodig is.

Meestal zult u zelf of uw partner de injecties toedienen. De arts of verpleegkundige zal u daartoe precies instrueren. Aarzel niet bij onduidelijkheden uitleg te vragen.

Wanneer?

Rijping eicellen
De behandeling start binnen een week na de eerste dag van de menstruatie. U krijgt gedurende minimaal een week dagelijks een injectie toegediend. De hoeveelheid menopauzegonadotrofine is afhankelijk van hoe hard de eicel zich ontwikkelt. Dat volgt de arts door middel van een echo of bloedonderzoek.

IVF
De arts start de behandeling op de tweede of derde dag na het begin van de cyclus. U krijgt dan dagelijks een injectie toegediend tot de eicellen voldoende zijn gerijpt.

Aanmaak zaadcellen
Meestal begint men met dit middel een aantal weken na starten met het hormoon humaan choriongonadotrofine (HCG).

Hoe lang?

Rijping eicellen
U gebruikt gedurende zes tot veertien dagen dagelijks een injectie met dit middel. De arts houdt met een echo of bloedonderzoek in de gaten of de eicellen voldoende zijn gerijpt.

Daarna stopt u met dit middel en krijgt u een hormoon om de eisprong in gang te zetten (humaan choriongonadotrofine, HCG).

Op die dag en op de dag erna moeten de eicellen worden bevrucht. U moet dus op die dag geslachtsgemeenschap hebben of op die dag moet de inseminatie plaatsvinden.

IVF
Het duurt gemiddeld zes tot veertien dagen voor de eicellen voldoende zijn gerijpt. Het kan echter ook langer of korter duren (5 tot 20 dagen). De arts houdt dit in de gaten met een echo of bloedonderzoek.

Daarna ontvangt u een hormoon om de eisprong in gang te zetten. Ongeveer anderhalve dag later kan de arts de eicellen uit de eierstokken halen.

Aanmaak zaadcellen
Gedurende meerdere maanden tot anderhalf jaar drie malen per week een injectie. Na enkele bepaalt de arts of de zaadproductie op gang is gekomen. Het kan anderhalf jaar duren voor effect is bereikt. Als er na anderhalf jaar nog geen effect is, heeft voorzetting van de behandeling geen zin.


Vergeten

Het is uiterst belangrijk u te houden aan de aanwijzingen van arts of verpleegkundige over de tijdstippen waarop u het hormoon moet spuiten. Indien u een toediening vergeet of er komt iets tussen, kan een hele IVF-poging verloren gaan! Indien u toch een toediening vergeten bent:

Bedenkt u het zich nog op dezelfde dag? Spuit dan zo snel mogelijk het middel in. Ontdekt u het pas de volgende dag? Raadpleeg dan uw arts.


Verboden

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit middel zijn hiervoor geen beperkingen.


Wisselwerking

Menopauzegonadotrofine heeft een wisselwerking met veel andere hormonen. Hormonen kunnen elkaar tegenwerken of de combinatie kan juist nodig zijn voor een goed effect. Daarom is een deskundige begeleiding door een specialist noodzakelijk om de precieze combinatie van de verschillende hormonen te bepalen.


Zwangerschap

Zwangerschap
Gebruik dit middel niet als u al zwanger bent. Mogelijk beïnvloedt het de ontwikkeling van de baby. Het is belangrijk dat u zeker weet dat u niet zwanger bent als u met dit middel begint.

Borstvoeding
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u borstvoeding geeft. Het is niet waarschijnlijk dat dit medicijn in de moedermelk terecht komt. Dit medicijn kan er wel voor zorgen dat de borstvoeding vermindert.


Stoppen

  • Bij vrouwen: als u voortijdig stopt met deze injecties, kan de behandeling mislukken. Raadpleeg uw arts als u wilt stoppen. De behandeling met deze hormonen luistert nauw en mogelijk is het gezonder als u de behandeling afmaakt of nog andere hormonen er bij gebruikt om de behandeling goed af te ronden.
  • Bij mannen: u kunt op elk moment met de behandeling stoppen. Raadpleeg uw arts als u ook andere hormonen gebruikt. De behandeling met deze hormonen luistert nauw en mogelijk is het gezonder als u de behandeling afmaakt of nog andere hormonen er bij gebruikt om de behandeling goed af te ronden.


Handelsinformatie

Menopauzegonadotrofine is sinds 1963 internationaal op de markt. Het is in injecties op recept verkrijgbaar onder de merknamen Menopur en Meriofert. Een andere naam voor menopauzegonadotrofine is menotrofine.


Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. Zoals medische richtlijnen, standaarden en literatuur. Bent u benieuwd hoe het apotheek.nl-team dit doet? Bekijk dan de video. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst. De officiële bijsluiter van dit medicijn vindt u bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen op: www.cbg-meb.nl.